Czerwoni nie zdobyli Torunia [ALBUM RODZINNY]

Przyjechali przedstawiciele USA, Japonii, Anglii, Włoch, Łotwy, Turcji, Szwecji, Portugalii, Czechosłowacji, Estonii, Jugosławii, Hiszpanii.

Przez kilka dni byli obserwatorami pierwszych polskich manewrów wojskowych organizowanych na Pomorzu. Ze szczególnymi honorami podejmowano generałów francuskich. Wówczas nie wypominaliśmy im, kto kogo nauczył posługiwania się widelcem, przeciwnie, z Francją wiązaliśmy nadzieję na zakup uzbrojenia, unowocześnienie naszej armii. Na tamte czasy byli naszymi bratankami.

Atak z Iławy

17 sierpnia 1925 rozpoczęły się pierwsze, wielkie manewry Wojska Polskiego na Pomorzu. Jak czytamy w „Księdze Pamiątkowej dziesięciolecia Pomorza”, założeniem manewrów była obrona węzła toruńskiego przez armię niebieską przed atakiem nieprzyjacielskiej armii czerwonej nacierającej z rejonu Iławy i Prabut.

Zobacz także: Toruń. Tajemnice zamku dybowskiego [ARCHIWALNE ZDJĘCIA]

Ofensywa czerwonych rozpoczęła się o świecie 18 sierpnia, rychło zmusiła niebieskich do opuszczenia pierwszej linii, a niebawem i dwu następnych.

Kiedy sytuacja wydawała się dramatyczna, dowództwo niebieskich postanowiło wzmocnić swoje cofające się oddziały i przejść do kontrofensywy. Wzmocnieniem tym była brygada jazdy (2 pułki), jeden pułk piechoty, 2 plutony samochodów pancernych i bateria artylerii. Niebiescy uderzyli świeżymi posiłkami, ich piechota zepchnęła czerwonych w kierunku Kowalewa.

Zwyciężyli niebiescy

Pomijając szczegóły, taktyczny manewr dowództwa, ofiarność żołnierzy zapewniły zwycięstwo niebieskim.

Pamiętajmy, że sformułowana we Francji armia Hallera, która zaledwie przed pięcioma laty wkraczała do przywracanego macierzy Torunia, też miała kolor niebieski, ściślej błękitny.

Na zakończenie manewrów na toruńskim poligonie odbyły się ćwiczenia artylerii i piechoty. I jedni, i drudzy strzelali ostrymi pociskami, aby „oswoić żołnierza z faktycznymi warunkami bojowymi i wykazać sprawność obu broni”.

Artyleria i dwa bataliony 63. Pułku Piechoty (do którego z czasem przylegnie nazwa „Dzieci Torunia” i który teraz będzie miał swoją ulicę w mieście) prosto z ćwiczeń na poligonie udały się na defiladę, gdzie „zaprezentowały ludzi, konie i działa tak, jak gdyby świeżo wyszły z koszar”.

CZYTAJ DALEJ NA KOLEJNEJ STRONIE>>>>>

Defilada oddziałów

Po zakończeniu ostrego strzelania na poligonie na Podgórzu, jak relacjonował wydawany przez magistrat „Tygodnik Toruński”, w śródmieściu odbyła się defilada wszystkich oddziałów biorących udział w manewrach. Defiladę odbierał pan minister generał Sikorski w otoczeniu generalicji polskiej i zagranicznej.

Zobacz także: Vaclav Klaus w Toruniu [ZDJĘCIA]

Na całej długości ulicy Żeglarskiej i Szerokiej chodniki szczelnie zapełniła publiczność. Na Rynku Staromiejskim w pobliżu pomnika Kopernika wzniesiono specjalne trybuny dla ministra i jego otoczenia, dla władz wojskowych i cywilnych, posłów i senatorów, dla prasy. Około godz. 10.30 zaczęły przybywać samochody przywożące gości z pola manewrów. O godz. 11 przybył pan minister, którego z okien domów zarzucono kwiatami i w chwilę potem rozpoczęła się defilada.

Po defiladzie udano się do Dworu Artusa, gdzie pan minister podejmował śniadaniem oficerów obcych i polskich, przedstawicieli społeczeństwa i prasy.

W pierwszym toaście minister Sikorski dziękował „za znakomite współdziałanie i techniczne porady misji wojskowej francuskiej. Jako znakomici żołnierze musieliście panowie odczuć, że w polskiej armii panuje duch szczerze żołnierski, mogliście stwierdzić przy zupełnym braku narzucającej się buty i agresywności kult honoru i ojczyzny”.

Zobacz także: Brama Mostowa do remontu [archiwalne zdjęcia]

Komplementy dla Torunia

Generał francuski Gouraud nie pozostał dłużny w komplementowaniu.

„Moment, jaki przeżyłem w Toruniu, porównać mogę jedynie do chwili, jaką przeżyłem wkraczając do Strassburga, kiedy ludność, jak i tu w Toruniu, obrzucała mnie kwiatami. Analogia między Polską a Alzacją i Lotaryngią jest wyraźna, z tą różnicą, że wy dłużej, bo 150 lat byliście w niewoli”.

Uznanie dla żołnierzy

W wygłoszonym toaście francuski gość ocenił, że „manewry były dobrze pomyślane i wykonane, oparte na założeniach, które nieraz będą przydatne na polu walki, to jest na akcji opóźniającej, po której następuje kontratak”.

Nie mógł znaleźć wystarczających słów uznania dla „wytrzymałości w marszu polskiego żołnierza, jego zręczności i zapobiegliwości w manewrach”.

Zobacz także: Aktor Marcin Dorociński zachęca do adopcji Klifa, psa z toruńskiego schroniska [ZDJĘCIA]

Przedstawiciel armii wielko-brytyjskiej, generał Ironside, jako jeden z ostatnich zamykających długą listę przemawiających przyznał, że jest pod wrażeniem tego, co Polska dokonała zaledwie w ciągu trzech lat. „Polska jest już państwem silnym i trwałym i o przyszłość swoją może być spokojna”.

Na koniec uroczystego śniadania w Dworze Artusa zebrani, za namową gen. Gourauda, wystosowali depeszę do Prezydenta Rzeczypospolitej wznosząc toast za jego zdrowie.

O godzinie 4 po południu pan minister w towarzystwie pana wojewody odjechał na toruński dworzec Przedmieście (obecnie Główny), gdzie 63. Pułk Piechoty wystawił kampanię honorową ze sztandarem i muzyką.