Do IV wieku nie było wspólnej daty najważniejszego chrześcijańskiego święta

Problemy z ustaleniem daty śmierci Jezusa pojawiają się już u samych podstaw wiary chrześcijańskiej, czyli w Ewangeliach.
[break]
Trzej ewangeliści - Mateusz, Marek i Łukasz - jako datę ukrzyżowania podają święto Paschy. W czwartej Ewangelii, której autorstwo przypisuje się św. Janowi, świadkowi męki Chrystusa, autor wspomina o dniu przed żydowskim świętem.
Za wersją św. Jana przemawia przede wszystkim fakt, że święto Paschy w roku śmierci Jezusa (30 r. n.e.) przypadało w szabat, w dzień odpoczynku, więc Sanhedryn - żydowska rada
- nie zebrałby się w tym czasie, by sądzić Jezusa.

Tuż po pełni księżyca

Zamieszaniu winien jest żydowski zwyczaj liczenia dnia od zachodu do zachodu słońca.
Z kolei ruchomy charakter Wielkanocy wiąże się z tym, że żydowski kalendarz księżycowy różni się od solarnego systemu gregoriańskiego.
Święto Paschy jest obchodzone w pierwszą wiosenną pełnię księżyca, czyli 14. dnia miesiąca nisan. Wielkanoc przypada więc w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni, czyli między 22 marca a 25 kwietnia.
Jak świętowali pierwsi chrześcijanie?
- Już w III wieku święto poprzedzano czterdziestodniowym postem. Wieczorem w Wielką Sobotę wierni gromadzili się w domu modlitwy i pozostawali w nim do świtu, aż do piania koguta - mówi dr hab. Szymon Olszaniec z Zakładu Historii Starożytnej Instytutu Historii i Archiwistyki UMK, badacz późnej starożytności. - Zapalano lampy zwyczajem żydowskim i rozpoczynano czuwanie. W jego trakcie czytano pisma proroków i psalmy. Następnie chrzczono katechumenów, czytano Ewangelie, zaś obecni duchowni po kolei wygłaszali homilie. Z kolei modlono się za wiernych, diakon przynosił dary eucharystyczne i przystępowano do ofiary. O świcie wracano do domów i codziennych zajęć.

Spór o datę świąt

W pierwszych trzech wiekach naszej ery wśród wiernych panowała spora dowolność w kwestii terminu obchodzenia Wielkanocy.
- W czasach formowania się Kościoła gminy chrześcijańskie były stosunkowo autonomiczne, stąd wykształciły się różne tradycje. Święto obchodzono przed Paschą, czasem po, czasem w trakcie - wyjaśnia naukowiec z UMK.
Pierwsze próby ustalenia wspólnego terminu świętowania podejmowano już w II wieku. Konfliktu między biskupami Wschodu i Zachodu nie udało się wówczas rozstrzygnąć i w młodym Kościele pojawiła się nawet groźba stałego rozłamu. Nie był to jednak przejaw próby ustalania hierarchii w młodej organizacji.
- Kościół w formie instytucji, jaką znamy dziś, narodził się w IV wieku naszej ery. Grupa biskupów osiągnęła wpływy na terenie większym niż granice rzymskich prowincji i to oni zaczęli
odgrywać najważniejszą rolę w Kościele. Do nich zaliczamy biskupów Rzymu, Antiochii, Aleksandrii, a później także Konstantynopola - wyjaśnia dr hab. Szymon Olszaniec.

Próby ustalenia daty

Na okres formowania się Kościoła jako instytucji przypada sobór w Nicei, który odbył się w roku 325 n.e. z polecenia cesarza Konstantyna.
- Tam ustalono, że święta wielkanocne będą obchodzone w niedzielę po święcie Paschy - wyjaśnia historyk.
Ponadto zwraca uwagę na zasadę, którą kierują się Kościoły Wschodu.
- Kościół rzymski nie bierze pod uwagę tego, że Pascha trwa siedem dni. Kościół Wschodni przeciwnie: Wielkanoc obchodzi dopiero po zakończeniu żydowskiego święta. W tym roku Pascha trwa od 4 do 11 kwietnia, więc Wielkanoc na Wschodzie przypada 12 kwietnia - wyjaśnia dr hab. Szymon Olszaniec.
Dodatkowy problem wynika z rozbieżności między kalendarzami używanymi przez Kościoły na Wschodzie i Zachodzie. Ten pierwszy posługuje się systemem juliańskim, drugi: gregoriańskim - obecnie różnica między nimi wynosi 13 dni i z roku na rok ciągle się powiększa.

Kiedy wypadnie Wielkanoc?
- 2015 - 5 i 6 kwietnia
- 2016 - 27 i 28 marca
- 2017 - 16 i 17 kwietnia
- 2018 - 1 i 2 kwietnia
- 2019 - 21 i 22 kwietnia
- 2020 - 12 i 13 kwietnia
- 2021 - 4 i 5 kwietnia
- 2022 - 17 i 18 kwietnia
- 2023 - 9 i 10 kwietnia
- 2024 - 31 marca i 1 kwietnia
- 2025 - 20 i 21 kwietnia