Historycy i dyplomaci nadal poszukują zrabowanego 70 lat temu bezcennego toruńskiego skarbu

Opis poszukiwanej: wysokość - 115 centymetrów. „Przepiękna, dziewczęca, tchnąca spokojem, godnością i dumą macierzyńskiego spełnienia twarz. Jest dziełem bezcennym, jednym z najważniejszych w średniowiecznej Europie gotyckich rzeźbiarskich wizerunków Marii i Dzieciątka Jezus”. Tak Piękną Madonnę Toruńską opisują Włodzimierz Kalicki i Monika Kuhnke w książce „Sztuka zagrabiona. Uprowadzenie Madonny”. Pasjonująca lektura dotyczy różnych polskich skarbów, które padły ofiarą wojennej zawieruchy, jednak tytuł i zdobiące okładkę zdjęcie toruńskiej rzeźby nie pozostawiają wątpliwości. 70 lat po wojnie toruńska Madonna jest nadal jednym z najcenniejszych i najbardziej poszukiwanych polskich arcydzieł, jakie zniknęły w 1945 roku.
[break]

Jak udało się ustalić autorom książki, bezcenna rzeźba została przez okupantów wywieziona z Torunia najpierw do Grębocina, a później, w sierpniu 1944 przetransportowana do Bierzgłowa i tam załadowana do pociągu, który odjechał na zachód. Dalsze jej tropy są niewyraźne i poplątane. Wiodą na tereny dawnego ZSRR, byłego NRD, a nawet Ameryki. Wiele wskazuje w każdym razie na to, że bezcenne dzieło sztuki z kościoła Świętych Janów nie zostało zniszczone. Nadal jest jednak starannie ukryte.
- Nie sądzę, aby toruńska Madonna w jakiś cudowny sposób pojawiła się na jakiejś aukcji - mówi dr Monika Kuhnke, zastępca pełnomocnika ministra spraw zagranicznych do spraw restytucji dóbr kultury, która w czwartek opowiadała w Toruniu o swojej pasjonującej pracy. - Nie wyobrażam sobie, aby była w posiadaniu osoby nieświadomej jej wartości. Najważniejsze jednak, że ona istnieje, a to, czy wróci za dwa lata, czy 25 już jest sprawą drugoplanową.
Mimo że od zakończenia wojny mija właśnie 70 lat, zrabowane skarby naszej kultury nadal są odnajdywane i to często w niezwykłych okolicznościach.

Dobry człowiek z przeszłością
Transporty dzieł sztuki z Torunia i okolic Niemcy wysyłali w 1944 roku m.in. do Marburga i kopalni w Grasleben. Wywózką kierował Adolf Schwammberger, naczelnik hitlerowskiego wydziału kultury w toruńskim magistracie, a po wojnie szanowany niemiecki historyk.