Książki dla każdego. W Toruniu działa Ośrodek Czytelnictwa dla Osób Chorych i Niepełnosprawnych

Ośrodek Czytelnictwa dla Osób Chorych i Niepełnosprawnych przy Szczytnej 13 istnieje od 1984 roku. Placówka jest częścią Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu. Mimo tego że w styczniu 2024 roku minie 40 lat od otwarcia ośrodka, nie wszyscy torunianie wiedzą o jego istnieniu. A zasoby biblioteki kryją prawdziwe skarby…

Ośrodek zajmuje dwa piętra. Jest tam i wypożyczalnia, i galeria, i czytelnia, a także sala zajęciowa czy punkt pomocy cyfrowej. W tym ostatnim znajdziemy zaskakujące sprzęty jak choćby urządzenie, które nie tylko powiększy nasz tekst, lecz także go przeczyta czy urządzenie lektorskie tzw. czytak, który z łatwością obsłużą również osoby niewidome.

- Korzystają z niego nawet seniorzy po dziewięćdziesiątce – mówi Arleta Tuleya.

Do dyspozycji starszych czytelników i osób z orzeczoną niepełnosprawnością są także komputery – z dużymi, dotykowymi ekranami i klawiaturami z kolorowymi, większymi niż przeciętne przyciskami dla osób słabowidzących czy starszych, które mają problemy np. z rękoma. Odwiedzający ośrodek mogą więc choćby przeczytać nowe wydanie "Nowości" na ekranie komputera, a dane fragmenty powiększyć. Tych, których nowoczesna technologia przeraża, uspokajamy: pracownicy biblioteki we wszystkim pomogą. Punkt pomocy cyfrowej zaprasza zarówno tych, którzy mają w domu sprzęt, ale nie potrafią z niego korzystać, jak i tych, którzy nie mają odpowiednich urządzeń, by np. rzeczytać książkę albo czasopismo, a chcą to zrobić.

- Wystarczy się zapisać – mówi Arleta Tuleya. - Te urządzenia mają służyć tym osobom, które tego potrzebują.

Do biblioteki należeć mogą emeryci, renciści, osoby z orzeczoną niepełnosprawnością, a także dzieci i młodzież pod opieką poradni psychologiczno-pedagogicznych.

Wśród zbiorów ośrodka szczególną uwagę zwracają materiały edukacyjne – nie tylko dla dzieci. To klocki, gry planszowe, puzzle, układanki, ale przede wszystkim książki – i to jakie! Dźwiękowe, sensoryczne, o różnej fakturze albo z "wyskakującą" trąbą powietrzną. W wielu z nich trudne zagadnienia przedstawiono w prosty sposób. Hitem jest plansza z kłódkami, nazywana pieszczotliwie przez pracowników "poradnikiem małego włamywacza".

- To nie tylko zabawka. Służy do terapii manualnej, ćwiczy palce, chwytanie, korzystają z niej i dzieci, i seniorzy – mówi Arleta Tuleya.

Co ważne, wszystkie materiały można wypożyczyć do domu.

- Mamy też prawie 30 punktów bibliotecznych w różnych ośrodkach, domach pomocy społecznej w regionie, w których są nasze materiały. Wymieniamy je regularnie, w zależności od potrzeb. Tam też są nasi czytelnicy, tylko nie są w stanie do nas przyjść, więc my do nich docieramy – dodaje kierowniczka placówki.

Ośrodek dostarcza też książki do domu osobom samotnym, unieruchomionym, które chciałyby czytać, ale nie dotrą do biblioteki. Książki, audiobooki czy filmy przyjeżdżają do nich.

W ośrodku wydzielono też część, z której bezpłatnie mogą korzystać wszyscy - studenci, rodzice czy każdy zainteresowany problematyką niepełnosprawności.

W bibliotece regały i przestrzeń między nimi upiększają prace plastyczne osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności jak choćby gliniane rzeźby nieżyjącego już pana Andrzeja, czy obrazy artysty Jerzego Omelczuka, który malował, trzymając pędzel w ustach.

Przy Szczytnej odbywają się też spotkania czy warsztaty. - W zeszłym miesiącu koleżanka prowadziła zajęcia dla seniorów o Teatrze Kamishibai. Mamy też spotkania dyskusyjnego klubu książki czy ogólnodostępne prelekcje i pokazy filmów – wylicza Arleta Tuleya. Poza tym odbywają się tam zajęcia czytelniczo-terapeutyczne dla dzieci z niepełnosprawnościami sprzężonymi z toruńskich szkół czy dorosłych z niepełnosprawnościami intelektualnymi. Niektórzy przychodzą na nie od 30 lat! Zaczynali jako maluchy, teraz to już dorośli ludzie.

Ośrodek dysponuje też zaskakująco dużą kolekcją książek mówionych, w tym na kasetach. - Ktoś to jeszcze wypożycza? - pytamy.

- Proszę sobie wyobrazić osobę po udarze, która chciałaby czegoś posłuchać, ale dostaje boomboxa, gdzie jest wiele przycisków. Takie osoby włączają CD i mówią, że audiobook jest zepsuty, bo wraca do początku. A zwykła kaseta jak zrobimy stop, to jest stop i następnego dnia od tego samego miejsca można słuchać dalej. Trzymamy więc kasety. Idziemy z duchem czasu, technologia - tak, ale nie odżegnujemy się od starych form – podkreśla kierowniczka biblioteki.

• Przy Szczytnej wypożyczymy też książki z dużą czcionką. Choć są drogie, to placówce na nich zależy, bo są tacy, którzy je czytają.
• Obecnie z biblioteki korzysta ponad 1000 osób korzysta. To głównie seniorzy, osoby na rencie, emeryci, uczestnicy warsztatów terapii zajęciowych. Ale biblioteka dostosowana jest również do potrzeb osób niewidomych (oznaczenia alfabetem Braille'a) czy z ograniczoną sprawnością ruchową (winda).
• Do naszych Czytelników apelujemy: jeśli znacie kogoś, kto kocha literaturę, ale z jakiegoś powodu czytać nie może, polećcie mu to miejsce.