Pomnik poległych toruńskich baloniarzy wrócił do parku. W piątek odsłonięcie i imprezy towarzyszące

Monument stanął w Parku Miejskim. Oficjalnie zostanie odsłonięty w piątek 14 sierpnia, w przededniu Święta Wojska Polskiego i na 100. rocznicę Bitwy Warszawskiej. Uroczystość o godz. 18 będzie miała charakter wojskowy.

Po trzech latach starań
Wojskowe balony pojawiły się w Toruniu jeszcze przed I wojną światową. Przy dzisiejszej ul. Balonowej wzniesiono dużą halę dla sterowców obsługiwaną przez żołnierzy niemieckiej jednostki aeronautycznej. Drugą halę zbudowano na poligonie na lewym brzegu Wisły. W styczniu 1920 roku obiekty te przejęło polskie wojsko.

W kwietniu 1920 roku toruński batalion aeronautyczny został wysłany na front wojny polsko-bolszewickiej. Wziął udział w ofensywie kijowskiej, potem został spieszony i skierowany do walk na Podlasiu i Mazowszu. W czasie starć w sierpniu 1920 r. na linii Bugu śmierć poniosło 20 toruńskich baloniarzy.

- Ich pamięć koledzy żołnierze uczcili pomnikiem, który stał początkowo przy ul. Balonowej, a w roku 1937 został przeniesiony - i na nowo zbudowany - do parku na Bydgoskiem. Autorem rzeźby przedstawiającej orła był Michał Kamieński, rzeźbiarz, żołnierz, a później też powstaniec warszawski - mówi dr Michał Targowski, wiceprezes ToMiTo. - Już na początku II wojny światowej monument zniszczyli mieszkający w Toruniu Niemcy. Przez wiele lat po wojnie nie było mowy o odbudowie pomnika, który upamiętniał bohaterów wojny z sowieckim najeźdźcą. Udało się teraz, po trzech latach starań.

- Koszt odbudowy pomnika okazał się niższy niż się spodziewaliśmy, co jest ewenementem, jeśli chodzi o tego typu przedsięwzięcia. Zakładaliśmy, że niezbędna kwota sięgnie 400 tys. zł, tymczasem koszty zamknęły się w około 230 tys. złotych. Z tego 86 tys. zł kosztowała rekonstrukcja rzeźby, 126 tys. cokół i jego posadowienie, 14 tys. projekt architektoniczno-techniczny, obejmujący również najbliższe otoczenie, w tym schody nad Martwą Wisłę. Do tego należy doliczyć 139 tys. zł od miasta na rewitalizację otoczenia - mówi przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Odbudowy Pomnika Andrzej Szmak. - Znaczną część budowy cokołu sfinansował Kujawsko-Pomorski Urząd Marszałkowski, który przekazał 100 tys. zł. Ponad 20 tys. zł pochodzi ze zbiórki publicznej i darowizn z całego świata od osób związanych z Toruniem. Niestety nie udało się na podobne gesty namówić toruńskich firm.
Finansowego wsparcia udzieliły też Ministerstwo Obrony Narodowej oraz Instytut Pamięci Narodowej.

Rodzinny piknik, rodzinne pamiątki
Piątkowej uroczystości odsłonięcia zrekonstruowanego pomnika będą towarzyszyć wystawa, festyn historyczny, konkursy z nagrodami.
- O godz. 15 zapraszamy na błonia nad Martówką na rodzinny piknik. Będą grupy rekonstrukcji historycznej, będzie prezentacja sprzętu wojskowego, w tym repliki czołgu z czasów wojny polsko-bolszewickiej, będzie grochówka - zapowiada dr Targowski. - Przygotowaliśmy też quest, czyli kartę zadań. Pierwszych 30 osób, które te zadania wykonają, otrzyma nagrody. Kartę można będzie pobrać na facebookowym profilu ToMiTo albo otrzymać na pikniku.

A już od czwartku 13 sierpnia w Książnicy Kopernikańskiej można będzie oglądać wystawę pt. „Baloniarze toruńskiego garnizonu w służbie Niepodległej”. Na wystawie znajdą się m.in. pamiątki po toruńskich baloniarzach, w tym po Stanisławie Kołodziejczaku udostępnione przez jego wnuczkę, pilotkę i szybowniczkę Jolantę Przybylakową.