Qurta jak Lascaux

Sensacyjne odkrycie dowodzi, że twórcy sztuki jaskiniowej z Francji i Hiszpanii dotarli do Egiptu. Takie same obrazy powstały w tym samym czasie we francuskiej grocie Lascaux i na skałach Qurta w Egipcie.<!** Image 2 align=none alt="Image 184866" >

Po kulturze magdaleńskiej pozostały głównie monumentalne realistyczne obrazy i ryty w jaskiniach południowej Francji i Hiszpanii. Uczeni uważali, że stworzono je u schyłku epoki lodu wyłącznie na tym obszarze Europy. Nowe sensacyjne ustalenia zespołu archeologicznego, kierowanego przez dr. Johna Colemana Darnella, wykładowcę z Uniwersytetu Yale, wykazały, że takie same dzieła sztuki powstały w Qurta w Egipcie.<!** reklama><!** Image 3 align=none alt="Image 184866" >

Ryty odkryto na ścianie klifu ze skały piaskowca w okolicach wsi Qurta, ok. 640 km na południe od Kairu. Ściana z piaskowca wznosi się tam na wysokość 70 m. Na jej powierzchni, na odcinku długim na ok. 1,6 km, naukowcy odkryli ponad 160 rytów. Największy z obrazów ma ponad 2 m długości. <!** Image 4 align=none alt="Image 184866" >

Co szczególnie niezwykłe, ryty z Qurta odkrywano wielokrotnie. Już w 1962 r. wizerunki zwierząt wyryte w klifie odkrył zespół naukowców (kierowany przez dr. Philipa Smitha) z kanadyjskiego University of Toronto. Możliwości technologiczne były 45 lat temu mniejsze niż dziś, dlatego kanadyjscy eksperci nie mogli precyzyjnie datować znaleziska. Przyjęto, że powstało ono w erze paleolitycznej, 2,5 mln do 10 tys. lat temu.

W 2008 r. ryty w Qurta badała ekspedycja archeologiczna, kierowana przez dr. Dirka Huyge, kuratora kolekcji egipskiej w belgijskim Królewskim Muzeum Sztuki i Historii w Brukseli. Wtedy po raz pierwszy postawiono hipotezę, że te dzieła sztuki powstały ponad 15 tys. lat temu i są niezwykle podobne do sztuki jaskiniowej z Francji i Hiszpanii. <!** Image 5 align=none alt="Image 184866" >

Ryty z Qurta, niegdyś zapewne barwione na różne kolory, jak obrazy znane z jaskiń Francji i Hiszpanii, przedstawiają dzikich poprzedników bydła domowego, hipopotamy, gazele. Jest też kilka ludzkich postaci skrótowo naszkicowanych w tle, jak to zwykli robić Europejczycy kultury magdaleńskiej.

Ponieważ w rytach brak materii organicznej, przez wiele lat problemem było precyzyjne ustalenie ich wieku. Dopiero zespół dr. Darnella użył w Qurta nowoczesnej techniki optycznie stymulowanej luminescencji, która jest przydatna w datowaniu zmian w minerałach. Dzięki tym pracom wiadomo już, że naskalne ryty z Qurta powstały w okresie od 15 do 23 tys. lat temu. Wyniki tych analiz opublikowano w grudniu 2011 r. na łamach naukowego czasopisma „Antiquity”.

Wśród naukowców nie ma już wątpliwości, że ryty z Qurta mają więcej wspólnego z malarstwem znanym z jaskini Lascaux we Francji niż z najdawniejszymi przejawami sztuki starożytnego Egiptu sprzed 5 tysiącleci. Najnowsze datowanie malowideł z Lascaux określa ich powstanie na 17300 lat temu. W tym samym czasie podobne obrazy tworzono w Qurta.

- Ryty z Qurta nie mogą być traktowane jako sztuka egipska, ponieważ znacznie poprzedzają pojawienie się kultury starożytnego Egiptu - poinformowała media dr Collen Manassa, która wykłada sztukę egipską na Uniwersytecie Yale. - Te artefakty są dawniejsze niż najstarsze obiekty sztuki epoki predynastycznej - prekursorskie w stosunku do sztuki egipskiej. Co ważne, w obrazach z Qurta zwierzęta są reprezentowane w sposób bardzo naturalny. Z kolei już w najstarszych przejawach sztuki starożytnego Egiptu zwierzęta i inne obiekty są przedstawione w symboliczny sposób. <!** Image 6 align=none alt="Image 184866" >

Wiadomo już, że obrazy z Qurta nie są pierwocinami sztuki starożytnego Egiptu. Minęło ponad 5 tysiącleci pomiędzy zniknięciem z kart historii kultury magdaleńskiej a narodzinami predynastycznej sztuki Egiptu.

- Sztuka naskalna z Qurta pokazuje, że dobrze nam znany styl sztuki jaskiniowej Europy późnego plejstocenu nie był zjawiskiem odosobnionym - wyjaśnił dziennikarzom dr John Coleman Darnell, który kierował najnowszymi badaniami w Qurta. - Obrazy z Qurta sytuują Afrykę Północną jako region najwcześniejszej tradycji artystycznej i pokazują, że ta tradycja były geograficznie bardziej rozpowszechniona, niż dotychczas sobie wyobrażaliśmy.

Odkrycie ekspertów z Uniwersytetu Yale jest zdumiewające, bo tak wielkie podobieństwo dzieł prehistorycznej sztuki w miejscach oddalonych od siebie o tysiące kilometrów może mieć tylko jedną przyczynę. Kultura magdaleńska nie kwitła tylko w Europie. W tym samym czasie rozwijała się w Egipcie. Świadczy to o regularnych podróżach w basenie Morza Śródziemnego, odbywanych 23-15 tys. lat temu. Magdaleńczycy skolonizowali Egipt w czasach, gdy większość Europy była jeszcze skuta lodem.