Skarby po reanimacji

Rękopisy, głównie pamiętniki osób związanych z Toruniem, uratowane zostały dzięki dotacji z ministerstwa kultury. Niedawno wróciły na swoje miejsce w Książnicy Kopernikańskiej.

<!** Image 3 align=none alt="Image 183455" sub="Anna Mazerska, kustosz toruńskiej Książnicy Kopernikańskiej, nad jednym z odrestaurowanych pamiętników /Fot.: Grzegorz Olkowski">Jak wygląda prawdziwy skarb? Wiadomo, powinien pochodzić sprzed stuleci, jego wartość znacząco podnosi złoto, szkodzi mu natomiast grzyb. Grzyby są bardzo niepożądane, szczególnie jeśli skarb jest głównie papierowy, a tu właśnie o taki chodzi. Niektóre z 20 rękopisów pochodzących ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Toruniu mają pięknie złocone karty. Na wielu stronach, pamiętających nawet czasy ostatnich Jagiellonów, zachowały się malowane herby szlacheckie. Mimo barw, przyszłość tych antyków jeszcze niedawno wcale nie wyglądała kolorowo. Skarby wymagały pilnego ratunku.

<!** reklama>- Zniszczenia, spowodowane głównie warunkami, w jakich dawno temu zbiory te przechowywano, były tak duże, że nikt z zainteresowanych nie mógł z tych rękopisów skorzystać - mówi Krystyna Wyszomirska, kierownik Działu Zbiorów Specjalnych Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu. - Dzięki konserwacji, która trwała od czerwca tego roku, udało się przede wszystkim zatrzymać działanie niszczącego je grzyba. Papier został wzmocniony, a jego braki uzupełnione nowym, przygotowanym jednak w ten sam sposób, w jaki powstał oryginał.

Konserwatorzy pospieszyli również z pomocą oprawom. Pracowali od czerwca do końca listopada, kilka dni temu wiekowe tomy powróciły na swoje miejsca w budynku przy ulicy Słowackiego.

Uratowane rękopisy ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Toruniu pochodzą z XVI, XVII i XVIII w. Zanim ostatecznie trafiły do Książnicy, stanowiły część księgozbioru biblioteki toruńskiego Gimnazjum Akademickiego. Ich autorami byli zresztą na ogół ludzie z uczelnią związani, studenci i profesorowie. Czyje wpisy trafiały do ich sztambuchów i jak wyglądają?

- Dokonywane były m.in. po łacinie, grecku, nawet po hebrajsku - opowiada Krystyna Wyszomirska. - Najczęściej zaczynają się krótkim fragmentem z Biblii. Wpisywali się uczeni, pisarze, politycy, m.in. Marian Opitz, niemiecki poeta i biograf króla Władysława IV. Dla posiadaczy pamiętników takie wpisy były później swego rodzaju listem polecającym.

W odróżnieniu od druków ukazujących się w wielu egzemplarzach, rękopisy są niezwykle cenne, choćby ze względu na to, że są niepowtarzalne. Biografowie i historycy będą mogli w przyszłości skorzystać z nich, nie odrywając się od komputerowego monitora. Karty odrestaurowanych pamiętników zostaną zeskanowane i trafią do Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej. Przemiana ich zawartości z wersji papierowej w cyfrową, nie będzie zresztą łatwa, niektórych pamiętników nie można całkowicie otworzyć. Atramentowe zapiski utrwali jednak specjalna maszyna, która jest w stanie zarejestrować obraz strony nawet z półotwartej książki.

Co kryją zasoby toruńskiej Książnicy?

W zbiorach toruńskiej Książnicy znajduje się ponad półtora tysiąca rękopisów, najstarsze pochodzą z XV wieku.

Biblioteka szczyci się również swoją kolekcją 26.296 starodruków, w której znajdują się m.in. wydania drukowanego w Toruniu w latach 80. XVI stulecia pierwszego czasopisma pedagogicznego w Europie.

Najstarszy przechowywany tu druk jest tylko 17 lat młodszy od Biblii Gutenberga, powstał w 1472 roku.