Stare nazwy dzielnic

Dziś trzeci odcinek Słowniczka Grudziądzkiego. Opisujemy w nim Czytelnikom nazwy grudziądzkich osiedli, tych nieistniejących, zapomnianych i tych obecnych na planie miasta.

<!** Image 2 align=right alt="Image 44042" sub="Jeszcze przed wojna na skarpie strzemięcińskiej istniała restauracja w stylu szwajcarskim">Fryta (Freta, Fritte) – tak jak opisywane tydzień temu Fijewo, nazwa wyszła już z użycia. Pierwsza wzmianka o Frycie została zapisana w Inwentarzu Starostwa Grudziądzkiego z 1739 r. pod rokiem 1712. Była to wieś starościńska położona w zakolu Trynki, na prawym jej brzegu nieopodal młyna Nagórnego. Teren dawnej Fryty to dzisiejsze ulice Marii Skłodowskiej – Curie, południowy odcinek ulicy Henryka Sienkiewicza i wschodni ulicy Adama Mickiewicza. Pochodzenie i znaczenie nazwy Fryta nie jest znane.

Jezioro, folwark i osiedle

Rządz – znaczenie nazwy, tak jak w przypadku Fryty nie jest znane. K. Ślaski („Problem zajęcia ziemi chełmińskiej przez Prusów” – 1969 r.) wysuwa poważną tezę, iż Rządz, tak jak wiele innych nazw miejscowości ziemi chełmińskiej jest pochodzenia pruskiego. Początkowo nazwa dotyczyła tylko jeziora Rządzkiego.

Warto przypomnieć, że nad tym jeziorem 15 VI 1243 r. wojska krzyżackie poniosły druzgocącą klęskę w bitwie z połączonymi siłami powstańców pruskich i księcia pomorskiego Świętopełka.

<!** reklama left>W latach późniejszych nad jeziorem powstał folwark komturii grudziądzkiej. Jezioro i folwark w pisanych źródłach krzyżackich wymieniane są jako Rensen, Renzen, Renssin i Rensin. Potem majętność wchodziła w skład starostwa grudziądzkiego. Mimo bliskości Grudziądza Rządz długo zachował rolniczy charakter. Dopiero w 1954 r. jezioro Rządz włączono w administracyjne granice miasta, a w 1984 r. rozpoczęto na terenie Rządza budowę dużego, obliczonego na 30 tysięcy mieszkańców osiedla mieszkaniowego.

Strzemięcin – pierwotna nazwa Strzemięcina zapisana w krzyżackich źródłach pisanych z lat 1370 – 1410 brzmiała Preybeth, Prybet, Preybütt, Preybitt i Preibitt. Natomiast słowiańska nazwa Strzemięcina przedstawiała się następująco : Strzemacin, Strzemotschin, Strzemetz i zapewne pochodzi od staropolskiego słowa strzemię. Były to tereny należące do miasta Grudziądza. Miasto posiadało tu folwark i dom dla rządcy. W 1872 r. nastąpiło przyłączenie Strzemięcina do administracyjnych struktur miasta. W 1975 r. rozpoczęto na Kępie Strzemięcińskiej budowę dużego osiedla mieszkaniowego, którą ukończono w 1984 r.

Zapraszamy Czytelników

Nadal zapraszamy czytelników „Nowości Grudziądzkich” do współredagowania Słowniczka Grudziądzkiego.

Nasz apel kierujemy do starszych wiekiem grudziądzan. Jeśli pamiętacie choć w strzępach dawną gwarę grudziądzką, gdzie język polski mieszał się z niemieckim, pamiętacie ów specyficzny folklor miejski, tak żywy przed wojną i jeszcze długo po niej, zapraszamy do redakcji.