Tuszewo nad jeziorem

Siódmy już odcinek “Słowniczka Grudziądzkiego” związany jest z kolejnymi dzielnicami miasta. Dziś przedstawiamy historię Tarpna, Tuszewa i Mniszka.

Pochodzenie nazwy Tarpno nie zostało przez historyków wyjaśnione. W źródłach pisanych po raz pierwszy pojawia się w roku 1414 jako Tarpen, Tarppin, a w 1565 r. znajdujemy dzisiejszą nazwę Tarpno.

Jezioro, wioska i folwark

Nazwa ta dotyczyła tak jeziora, wioski jak i folwarku starościńskiego. Małe Tarpno, jako północne przedmieście Grudziądza, pojawia się w 1801 r. na tzw. Piaskowych Górach.

Był to okres ożywienia gospodarczego związanego z budową fortecy grudziądzkiej. Jeszcze i dziś spotkać można w Małym Tarpnie domki z XIX w. W 1868 r. Małe Tarpno liczyło 834 mieszkańców, a w roku 1885 obejmowało 39 hektarów, 86 domów i 929 mieszkańców. W granice miasta przyłączono dzielnicę 15 marca 1934 r.

<!** reklama left>W latach 1964 – 1969 na dawnym poligonie wybudowano osiedle mieszkaniowe, któremu nadano imię 900 –lecia, a które dziś nosi nazwę Tarpno. Jezioro Tarpińskie przyłączono do miasta w 1975 r.

Tuszewo wojewody Żyro

Tuszewo, to jedna z najstarszych miejscowości okolic Grudziądza. Obecnie dzielnica miasta. Już w 1173 r. wchodziło Tuszewo w skład rozległych dóbr w ziemi chełmińskiej (26 wsi), którymi z nadania książąt mazowieckich władał wojewoda Żyro. Zapewne dopiero po śmierci syna wojewody Olta w 1207 r. majętności te, w tym i Tuszewo, wróciły do rąk księcia Konrada Mazowieckiego.

Geneza nazwy Tuszewo też nie jest znana. Na przywileju łowickim z 1222 r. figuruje pod pisownią Tuseph, a rok później inny dokument wymienia „Tuschino qude Naroschinik dicitur”, co miało związek z tzw. narocznikami czyli średniowiecznymi powinnościami ludności wiejskiej osady wobec pobliskiego grodu.

Średniowieczne Tuszewo leżało u brzegów nieistniejącego już dziś jeziora Tuszewskiego. Akwen ten, wielkością podobny Jezioru Rudnickiemu Wielkiemu rozciągał się na późniejszych polach kuntersztyńskich, to jest mniej więcej na obszarze pomiędzy ulicami Łyskowskiego i Rapackiego.

Z końcem wieku XIV jezioro zaczęło się stopniowo zamulać, zarastać i zanikać. Powstał teren podmokły pełen wodnych oczek i mokradeł. Z tej to przyczyny miasto w kierunku wschodnim rozwijało się powoli.

To była karczma

Mniszek – obecna dzielnica miasta po raz pierwszy wymieniona jest w XVII w. jako łąki i pastwiska majątku Rządz. W tym też czasie na rozdrożu dróg do Chełmna i Torunia stała karczma także zwana Mniszek. Pochodzenia nazwy nie wyjaśniono.

Rozwój Mniszka datuje się od położenia linii kolejowej w 1883 r. i roku 1911 kiedy to postawiono na terenie Mniszka nowe zakłady grudziądzkiej firmy Herzfeld i Victorius.