Ofiary obozu w podtoruńskim Chorabiu doczekały się pomnika

- Kiedy tędy jadę, zawsze się zatrzymuję i myślę sobie, ile ich tutaj było. Ile łez wylanych, ile tęsknot. I kto je tu wtedy słyszał? Tylko niebo, ziemia i Pan Bóg - mówi Marianna Ulawska, bohaterka tekstu o Żydówkach z Chorabia, jaki ukazał się w „Nowościach” sześć lat temu.

Pani Marianna opowiedziała wtedy o niedoli kobiet, które pod koniec wojny zostały zapędzone przez okupantów do niewolniczej pracy przy budowie wznoszonych wokół Torunia fortyfikacji. W 1944 roku miała 11 lat i była świadkiem ich katorgi. Wspomniała również, że bardzo by chciała doczekać chwili, kiedy te ofiary doczekają się upamiętnienia.

Ta przypominana przez nas prośba doprowadziła do tego, że we wtorek w lesie między Olkiem i Barbarką spotkali się przedstawiciele różnych narodów i wyznań, aby odsłonić pomnik ku czci tych, które w podtoruńskich lasach padły ofiarą chorób, głodu, mrozów, pracy ponad siły w ekstremalnych warunkach oraz okrucieństwa strażników. Jednym z gości honorowych była również pani Marianna.

Pomnik w miejscu obozu został wystawiony z inicjatywy Urzędu Marszałkowskiego, historyków z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, przy wsparciu Lasów Państwowych oraz gminy Łysomice. Monument stworzył profesor Andrzej Borcz.

Obóz w Chorabiu powstał w sierpniu 1944 roku jako filia KL Stutthof. W znajdujących się na leśnej polanie barakach Niemcy umieścili 1700 Żydówek z Węgier, Czech, Słowacji oraz gett w Kownie i Łodzi. Podobne obozy powstały wtedy również w Bocieniu i Szerokopasie.

Zobacz także: Nasi Czytelnicy pomogli niepełnosprawnej Oliwii z Chełmży

Wojna miała się skończyć za niecały rok, jednak większość więźniarek tego nie doczekała. Gehennę w Chorabiu i późniejszy marsz śmierci w stronę Lęborka przetrwało tylko kilkadziesiąt osób.

Kobiety, które zmarły w obozie, spoczywają niedaleko pomnika, te, które padły podczas pracy lub w drodze do niej, na ogół chowane były przy drogach. Ciała kilkuset kobiet zamordowanych przed ewakuacją obozu w styczniu 1945 roku trafiły na 
cmentarz przy Szmalcówce.