W 1934 roku powstał Polski Związek Historyków Sztuki. W „nowych czasach”, po 1945 r., przekształcono go w Związek Zawodowy Historyków Sztuki i Kultury (1946). W tym okresie pojawiła się już idea zorganizowania Oddziału Pomorskiego, obejmującego ówczesne woj. bydgoskie, gdańskie i olsztyńskie.
Oficjalnie z propozycją tą wystąpił prof. Jerzy Remer. Pierwsze zebranie, konstytuujące Oddział Pomorski z siedzibą w Bydgoszczy, odbyło się 8 lutego 1947 r. w mieszkaniu prof. Remera w Bydgoszczy, przy ul. Libelta 5/3. Pierwszy Zarząd tworzyły tuzy miejscowego środowiska historyków sztuki i humanistów: prof. Jerzy Remer - prezes, prof. Kazimierz Hartleb - wiceprezes, Eugeniusz Krygier - sekretarz, prof. Jadwiga Puciata-Pawłowska - skarbnik, Kazimierz Borucki - delegat ds. Okręgowej Komisji Związków Zawodowych, Alina Chyczewska - referent wczasów (!), prof. arch. Stefan Narębski oraz dr Marian Gumowski - członkowie komisji rewizyjnej.
Polecamy:
Oddział Pomorski, najmłodszy w strukturze Związku Zawodowego Historyków Sztuki i Kultury, skupiał 26 osób. Podkreślano jego znaczenie, bo przed 1939 rokiem na Pomorzu grono historyków sztuki i kultury było nieliczne. Po wojnie impulsem rozwojowym stało się utworzenie w Toruniu uniwersytetu, a wkrótce - jedynego w Polsce studium zabytkoznawstwa, konserwatorstwa i muzealnictwa.
Już w Toruniu
Na przełomie lat 1947 i 1948 siedzibę Oddziału przeniesiono do Torunia, do pracowni Konserwatora Wojewódzkiego przy ul. Chełmińskiej 14, a w 1951 roku - do Ratusza, do Muzeum Pomorskiego (ob. Okręgowe). W 1948 r. ogólnopolska organizacja zmieniła nazwę na: Związek Historyków Sztuki i Kultury (bez przymiotnika „zawodowy”), a w 1952 r. - na Stowarzyszenie Historyków Sztuki.
Czytaj dalej - kliknij poniżej:
Społecznie i naukowo
Związek zabierał głos w sprawach ważnych dla środowiska. Zdarzały się interwencje „na gorąco”, jak np. rezolucja w sprawie pobicia studentów inwentaryzujących zabytki (13 X 1948): „Potępia się z najwyższym oburzeniem zbrodniczą akcję (…), gdzie 14 osób (…) uczestników obozu naukowego w Sulejowie koło Piotrkowa, zostało ciężko pobitych i poranionych przez sfanatyzowany tłum. Związek występuje jak najostrzej przeciw jawnym i ukrytym podżegaczom, którzy wykorzystując ciemnotę tłumu doprowadzili do skatowania ludzi bezinteresownie oddających się doniosłej pracy dla dobra nauki i kultury polskiej”.
Ideologicznie również
Na przełomie lat 40. i 50. SHS starało się skupić na sprawach naukowych, choć władze państwowe oczekiwały raczej szerzenia wiedzy o sztuce wśród mas pracujących. Sens pracy popularyzatorskiej był bezsporny, ale „socjalistyczne nachylenie” bywało nachalne. W Oddziale, obok sekcji muzealnej i konserwatorskiej, utworzono nową - teorii sztuki i krytyki artystycznej (1951 r.), której cele stanowiło m.in.: samokształcenie w dziedzinie estetyki marksistowskiej oraz marksistowskiej teorii sztuki.
Po śmierci Stalina zarządy Oddziałów zostały zobowiązane przez Zarząd Główny i redakcję „Biuletynu historii sztuki” do przesłania tekstów żałobnych oraz wypowiedzi indywidualnych celem umieszczenia ich w „Biuletynie”. Wciąż tam są...
W 1957 r. toruńscy historycy sztuki wystąpili do Miejskiej Rady Narodowej z wnioskiem o lokal na swoją siedzibę. Prośbę ponowiono po… 30 latach, w 1987 r. - tym razem ze skutkiem! Mieliśmy wprowadzić się do oficyny przy ul. Żeglarskiej 13. Radość trwała krótko, bo nie udało się uzyskać pieniędzy na remont.
Dekada ostatnia
Sześć dekad naszej pracy (1947-2007) opisałam w książce „Historyczna sześćdziesiątka toruńskich historyków sztuki”, a informacje o wydarzeniach ostatniego 10-lecia dodałam do Abecadła OT SHS (www.shs.pl).
Z dokonań najnowszych wspomnę tylko cykl konferencji „Zabytki toruńskie młodszego pokolenia” (od maja 2015 r.), angażujący specjalistów i liczne grono miłośników Torunia.
Autorka artykułu, znana naszym Czytelnikom z wielu albumowych publikacji, od 1988 r. jest członkiem, a od 2003 prezeską Stowarzyszenia Historyków Sztuki w Toruniu. Moc jubileuszowych serdeczności.
Agata Kornhauser-Duda w Toruniu
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
