Grodzisko na Podzamczu będzie badane

– Program jest podstawą do podejmowania działań wspierających i koordynowania prac z dziedziny ochrony i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniania i promowania dziedzictwa kulturowego – wyjaśnia Anna Borowska, rzeczniczka Urzędu Miasta.
Znajdziemy w nim wykazy zabytków architektury sakralnej, mieszkalnej, użyteczności publicznej, budownictwa obronnego, zabytkowe cmentarze, zabytkowe układy przestrzenne. Zamieszczono również wykaz 316 obiektów, które zostały wykreślone z wojewódzkiej oraz gminnej ewidencji zabytków.
– W latach 60. i 70. ubiegłego wieku w wykazie zabytków zostały umieszczone wszystkie budynki powstałe przed 1880 rokiem, które nie powinny się tam znaleźć, ze względu na brak jakichkolwiek wartości historycznych i kulturowych – wyjaśnia rzeczniczka. – Po tylu latach trudno jest jednoznacznie określić dlaczego tak się stało. Poza tym część z niniejszych obiektów została przekształcona lub na ich miejscu wzniesiono nowe budynki. Wiele z nich nie posiada szczególnych lub dostatecznych wartości, aby zostały objęte opieką.

Przestały być zabytkiem

Okazuje się także, że obiekt może utracić wartości zabytkowe poprzez zatracenie charakterystycznych dla niego cech, np. detalu architektonicznego, zabytkowej stolarki okiennej, zmiany podziałów elewacji, przekształcenia formy itd.
– Takich obiektów w Wąbrzeźnie jest wiele. Wszystkie zostały poddane ocenie konserwatorskiej, weryfikacji ostatecznie dokonał Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu – mówi Anna Borowska.
W programie znajduje się zarówno „Wykaz zabytków nieruchomych z terenu miasta Wąbrzeźno wpisanych do rejestru zabytków”, jak i „Wykazu gminnej ewidencji zabytków nieruchomych dla Gminy Miasto Wąbrzeźno”. Pytamy o to, czym różnią obiekty z tych list?
– Sposób postępowania, wymogi i obowiązki  związane z działaniami przy zabytkach rejestrowych określa Ustawa o opiece i ochronie  nad zabytkami – wyjaśnia rzeczniczka ratusza.
Dla przykładu zagospodarowanie na cele użytkowe takiego zabytku wymaga dokumentacji konserwatorskiej, określającej jego stan i możliwości jego adaptacji, z uwzględnieniem historycznej funkcji i wartości.
– W wykazie Gminnej Ewidencji Zabytków znajdują się zabytki rejestrowe oraz wszystkie obiekty ewidencyjne. Sposób postępowania przy zabytkach ewidencyjnych określa również Ustawa o ochronie zabytków i Ustawa Prawo budowlane. Jednak nie są one tak restrykcyjne, jak dla zabytków wpisanych do rejestru zabytków – dodaje urzędniczka.

Miasto może pomóc właścicielom

Trzeba dodać, że w uchwale z 2006 roku zostały dokładnie określone zasady udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane.
– Najważniejszym jednak warunkiem przyznania pomocy publicznej jest prawo dysponowania zabytkiem wpisanym do gminnego rejestru zabytków – podkreśla Anna Borowska i dodaje: – Realizacja tej uchwały jest także uzależniona od Rady Miasta, która może przeznaczyć w budżecie miasta na dany rok budżetowy odpowiednie środki na ten cel. Bez tego przyznanie dotacji jest niemożliwe.
W Programie proponuje się objąć prawną ochroną dodatkowo 41 zabytków, a wykreślić grodzisko na Podzamczu (część ruin zamku).
– Niniejszy zabytek widnieje w rejestrze zabytków, jako stanowisko archeologiczne, pełniące niegdyś funkcję grodziska. Z sondażowych badań wynika, że jest to wzniesienie wykonane z gruzowiska po zamku, w związku z tym nieprawidłowe jest traktowanie go jako zabytkowego grodziska – wyjaśnia Anna Borowska. – Wojewódzki Konserwator zbytków uzależnił wszystkie czynności w tej sprawie od przeprowadzenia dodatkowych badań archeologicznych, określając ich zakres. W związku z tym jakiekolwiek inne zagospodarowanie tego obszaru bez wiedzy właściwych organów w zakresie ochrony zabytków jest niemożliwe.