Historia zapisana na murach

<!** Image 3 align=none alt="Image 214869" sub="Szyld z kamienicy przy Ducha Świętego został odkryty podczas remontu finansowanego przez wspólnotę, w której skład wchodzi toruński magistrat. Ciekawa pamiątka zostanie uratowana [Fot.: Jacek Smarz]">

Dwa tygodnie temu informowaliśmy o niezwykłym odkryciu, jakiego dokonali konserwatorzy pracujący przy fasadzie kamienicy pod Atlantem. Lista związanych z tym miejscem niespodzianek jest jednak dłuższa.

Toruń jest pasjonującym miastem! W tym stwierdzeniu niby niczego odkrywczego nie ma, ale jednak spoglądając na kamienicę przy ulicy Ducha Świętego, trudno się od takiego okrzyku powstrzymać. Po pierwsze, remontujący jej ściany fachowcy, pracujący pod przewodem głównego wykonawcy Grzegorza Kułaczkowskiego, odkrywają tam rzeczy niezwykłe. Przepiękne elementy ozdobne, no i najbardziej niezwykły szyld, jaki do tej pory został w Toruniu odnaleziony.

<!** reklama>Dobrze jest takie skarby dostrzegać, należy się również nimi zachwycać. My jednak, dwa tygodnie temu szczegółowo opisując świeże wtedy znalezisko, postanowiliśmy sięgnąć nieco dalej. Sięgnęliśmy do źródeł zbierając informacje na temat właściciela reklamy i co się okazało? Że na początku XX wieku firma Franza Zährera miała telefon numer... 1! Reklama świadcząca o tym, że najprawdopodobniej mamy do czynienia z pionierem toruńskiej telekomunikacji, pochodziła z 1912 roku, udało się jednak znaleźć dowód jeszcze starszy! Telefon przy Ducha Świętego 3, dzwonił na pewno już AD 1897, jego numer został bowiem odnotowany w wydanej wtedy księdze adresowej.

<!** Image 4 align=none alt="Image 214869" sub="Gustaw Jacobi był malarzem i od 1875 do 1913 roku właścicielem kamienicy przy Piekarach 47, gdzie widać jeszcze resztki jego szyldu [Fot.: Szymon Spandowski]">Malarz Jacobi i aktorzy z teatru

Takie odczytywanie historii zapisanych na toruńskich murach potrafi być bardzo intrygujące, zatem czytamy dalej! Tydzień temu bohaterami naszej wyprawy w toruńską przeszłość była familia Jacobich, niezwykle ważna dla miejskiej i światowej fotografii. Ich zakład fotograficzny znajdował się przy Podmurnej, jednak tam nie został po nim żaden ślad. Nazwisko Jacobi można natomiast zobaczyć przy wejściu do kamienicy przy Piekarach. Na temat ewentualnego pokrewieństwa z fotografami nic nam nie wiadomo, z napisu na ścianie wynika natomiast, że Gustaw Jacobi był malarzem. Do niego zresztą dom nr 47 należał, od co najmniej 1875 roku.

- Lokatorów miał bardzo różnych, od bezrobotnych po sędziów czy aktorów teatru, jedni i drudzy mieli stąd blisko do pracy - mówi Bohdan Orłowski, twórca witryny oToruniu.net, na której miasto prezentuje się od swojej najciekawszej historycznej strony. - Nazwisk nie będę wymieniał, bo po ponad stu latach nic już one nikomu nie mówią.

<!** Image 5 align=none alt="Image 214869" sub="Przy ulicy Strumykowej powstanie poświęcony piernikom oddział Muzeum Okręgowego. Co wtedy stanie się z napisem na ścianie? [Fot.: Szymon Spandowski]">Gustaw Rudolph Jacobi przestał być właścicielem domu koło 1913 roku. W każdym razie tuż przed wybuchem I wojny światowej akt własności znajdował się już w rękach Klary Barachnin (z domu Jacobi). Widoczne przy Piekarach resztki reklamy muszą zatem mieć już co najmniej sto lat. Nieźle się trzymają, ale cóż, w ten sposób przecież swoje usługi polecał malarz, a to w tym przypadku bardzo zobowiązuje. Opuszczając Piekary dodajmy tylko, że pierwszy znany właściciel domu stojącego na działce nr 47 był kuśnierzem i nazywał się Meysner. Gospodarował tu już w Roku Pańskim 1394.

O tym, że resztki napisów trzeba ratować, coraz głośniej robi się w lokalnych mediach. Sami zresztą bardzo często upominamy się o to od kilku lat. Nareszcie coś drgnęło. Toruński magistrat przy pomocy pracowników Biura Toruńskiego Centrum Miasta oraz miejskiego konserwatora zabytków rusza części niezwykłych pamiątek z odsieczą.

Na razie zinwentaryzowano istniejące napisy - tłumaczy Agnieszka Wiśniewska z Biura Toruńskiego Centrum Miasta. - Do właścicieli pierwszych ośmiu kamienic wystąpiono z prośbą o wyrażenie zgody na prace odtworzeniowe przy napisach. Zgodnie z sugestią konserwatora zabytków prace przy tych napisach nie będą polegały na ich pełnej konserwacji, lecz odświeżeniu, by nadal sprawiały wrażenie pokrytych patyną czasu. W chwili obecnej trwa ustalanie ewentualnych kosztów wykonania takich prac. Środki na ten cel znajdują się w budżecie Biura, w puli przeznaczonej na estetykę i wizerunek obszaru TCM. Całość prac malarskich przy napisach będzie pokrywana z budżetu Biura.

Pierniki oraz fabryka bielizny

Na podjęcie prac muszą się zgodzić właściciele ozdobionych w ten sposób budynków. Ze względu na wagę tych pozostałości, gorąco ich do tego zachęcamy. Stare napisy znajdują się zresztą nie tylko na ścianach prywatnych nieruchomości. Reklamowy cień widać również na cegłach dawnej fabryki pierników a przyszłego ich muzeum przy ulicy Strumykowej. Jak już kiedyś wspominaliśmy, ma tu powstać piernikowy oddział toruńskiego Muzeum Okręgowego. Malowany szyld jest już ledwie widoczny, dlatego prezentujemy go na zdjęciu nieco archiwalnym, z 2008 roku.

- Tutaj najprawdopodobniej mamy do czynienia z kilkoma nałożonymi na siebie napisami - objaśnia Bohdan Orłowski. - Widać jednak ślady „Heureki”, wytwórni bielizny, która należała do St. Dąbrowskiego i działała przy Strumykowej w dwudziestoleciu międzywojennym.

Warto wiedzieć

Lotte, portrecistka wielkich

Rodzina Jacobich, wybitnych toruńskich Żydów i pionierów lokalnej fotografii, jest chyba lepiej znana na świecie, niż na naszym podwórku. Familia posiadała kilka zakładów fotograficznych na terenie Niemiec, a poza tym, urodzona w Toruniu Lotte Jacobi, zdobyła wielkie uznanie. Fotografowała najwybitniejsze postacie swoich czasów, m.in. Einsteina, Tomasza Manna, Marca Chagalla czy Eleanor Roosevelt.