Kino w Toruniu ma już 110 lat

Właścicielką kinematografu była kobieta wielu talentów, taka ówczesna bizneswomen Joanna Łyskowska. Premierowe przedstawienie obejmowało: „Misterium Męki Pańskiej”, kolorowany obraz „Czarodziej i motyl”, tragedię „Macocha”, „Polowanie na sarny”. Bilety kosztowały 50 i 30 fen., miejsce stojące - 20 fen.

Joanna Łyskowska zachwalała: urządzenie i maszyneria Kinematographen-Theater są nowe i najwyższej jakości, „nie szczędzono kosztów i trudów”, przedstawienia codziennie, z wyjątkiem dni zabaw urządzanych tu przez stowarzyszenia. Dla uczniów planowano przedstawienia szkolne i naukowe - to początki idei tzw. kina szkolnego, rozwiniętej w okresie międzywojennym.

W pamiętnym 1907 roku ukończono w Toruniu budowę gmachu Szkoły Przemysłowej (Fosa Staromiejska, obecnie Collegium Maius UMK), Jan Ruchniewicz uruchomił pierwszą w mieście polską fabrykę pierników (ul. Kościuszki 36), wytyczono też trzecią linię tramwajową - na Chełmińskie Przedmieście. Dzięki niej torunianie „z miasta” łatwiej mogli dostać się do przedmiejskiego przybytku rozrywek Viktoria Park (przyskrzyżowaniu Grudziądzkiej z Szosą Chełmińską, naprzeciwko obecnego targowiska).

W owym roku 1907 ta restauracja-ogród należała do Joanny Łyskowskiej, przedsiębiorczej torunianki, w prasie niemieckiej występującej jako... J. Lyskowski.

Zobacz także: Były rektor UMK wezwany do lustracji

Tu powstał pierwszy w mieście teatr świetlny o charakterze stałym. Nie wiadomo, jak długo przetrwało kino Łyskowskiej - zapewne tylko kilka tygodni, może miesięcy.

Restauracja-ogród nadal funkcjonowała: w 1909 r. otwarto nową salę Varieté, w 1913 r. zmodernizowano wielką salę imprez - to przyciągało zespoły i artystów, np. teatr karłów z Hamburga (1917), egzotyczną tancerkę indyjską z pokazem tańców orientalnych (1918), zawody zapaśników z udziałem obcokrajowców (1918). Znów stawały tutaj kina wędrowne.

CZYTAJ DALEJ NA KOLEJNEJ STRONIE >>>>>

Kim była pierwsza dama toruńskiego kina? Jesienią 1893 roku ta „akademicznie wykształcona modystka” otworzyła zakład eleganckiej krawiecczyzny damskiej, od kapeluszy do kostiumów przy ul. Prostej 30. Prowadziła pierwszą w mieście fabrykę kostiumów maskowych i dla teatrów, z wypożyczalnią (ul. Chełmińska 13, później ul. św. Katarzyny 7), ostatecznie na terenie Viktoria Park, który stanowił centrum jej kulturalno-rozrywkowego biznesu.

Po powrocie Torunia do Macierzy (1920) Joanna była właścicielką salonu mody, z wyrobem damskich sukienek, kostiumów i płaszczy (Rynek Staromiejski 16) - nad kawiarnią Dorscha.

Nowe dane biograficzne Joanny znamy dzięki Donacie Mateckiej, za pośrednictwem mojego bloga toruniarnia. Rodzina Łyskowskiej pochodziła z Bydgoszczy, zaś jej rodzice: Antoni Bloch (1841-1905) i Wiktoria Kurowska - z Wielkopolski.

W Bydgoszczy Antoni zaczynał jako szewc, z czasem został przedsiębiorcą branży obuwniczej. Blochowie mieli 5 córek (Rozalia, Joanna, Klara Helena, Walentyna, Anna) i syna (Franciszek to dziadek p. Donaty).

Joanna i Albert Łyskowscy pobrali się w 1889 roku, mieli córkę Halinę. Siostrzenica Jo-anny, córka Anny i Józefa Obarskiego - Olimpia - została aktorką, śpiewaczką, autorką piosenek (Ola Obarska).

To znamienne, że pierwszy stały kinematograf w zniemczonym Toruniu uruchomił przedsiębiorca polski, a do tego - kobieta. Może Łyskowska dostrzegała moc tego medium, za pomocą którego znikały granice - geograficzne, polityczne i mentalne? To tym bardziej ciekawe, że w tym czasie Polacy do teatrów świetlnych podchodzili z rezerwą, co wynikało nie tyle z braku zainteresowania, ale z obaw przed jeszcze jednym instrumentem służącym germanizacji. Kina przyszły z Niemiec, jako niemieckie wynalazki, a w repertuarze bywały filmy propagandowo-polityczne...

Joanna Łyskowska zmarła w Toruniu (1956 r.), nie wiadomo, gdzie została pochowana. Szukamy jej nagrobka - liczymy na pomoc Czytelników!

NowosciTorun