Niesamowita historia! XVII-wieczny katowski miecz znaleziony w toruńskiej rakarni

Zobacz wideo: Broń znaleziona w konspiracyjnej skrytce przy ul. Łaziennej trafiła na wystawę w Muzeum Twierdzy Toruń.

Dziewięć lat minęło, odkąd zaczęliśmy drążyć niesamowitą historię Łakomej Góry, jak przed wiekami nazywane było wydmowe wzniesienie przy Szosie Chełmińskiej, położone między stadionem i Liceum Akademickim. Niewiele mniej trwała batalia o uratowanie znajdujących się na jej szczycie zabudowań dawnej rakarni. Trochę to trwało, ale było warto! Lada moment rozpocznie się remont, zaś historia dopisała tak niezwykłe zakończenie, że pewnie nawet powieściopisarze by go nie wymyślili.

Przypomnijmy w kilku słowach, że rakarnia na wzgórzu przy Szosie Chełmińskiej działała od 1832 roku. W latach 70. XIX wieku jej gospodarzem został August Liedtke, który zbudował istniejące tam do dziś obiekty Na budynkach zachowały się inicjały A&ML (August & Marie Lidtke) oraz daty budowy. Z inicjatywy toruńskich rakarzy powstały także kamienice przy Szosie Chełmińskiej 69 i 71, a także kuźnia i Willa Stella. Wszystkie budynki poza pochodzącą z 1912 roku willą, zostały zburzone przy okazji niedawnej przebudowy Szosy Chełmińskiej.

Zanim w 1832 roku na Łakomej Górze powstała rakarnia, mieściła się tam podmiejska rezydencja toruńskiego kata. Warto dodać, że kat i jego ludzie odpowiadali również za usuwanie z miasta padłych zwierząt, obie profesje były więc ze sobą ściśle związane i tutaj zapewne również się splatały i to prawdopodobnie już od średniowiecza. Przed wojną Marian Sydow pisał, że przy Szosie Chełmińskiej było miejsce, w którym płonęły stosy. W dokumentach z XVIII wieku pojawiła się natomiast informacja, że na Chełmińskim Przedmieściu mieszkał rakarz. Dalej, na początku wieku XIX, na Łakomą Górę przeprowadził się kat, którego główna rezydencja znajdowała się na Nowym Mieście. Reasumując - wzniesienie górujące nad najważniejszym traktem prowadzącym do Torunia, zapewne było miejscem straceń. Urzędował tu kat, który co prawda miał mieszkanie w mieście, ale potrzebował również jakiegoś miejsca poza murami, bo przecież w ich obrębie katowscy pomocnicy nie zajmowali się utylizacją zwierząt. Historia tego miejsca jest niesamowita, co potwierdził pan Wojciech Sochacki, którego dziadek, rzeźnik Józef Sochacki, podczas wojny dostał nakaz pracy w toruńskiej rakarni.

- Według prawa cechowego rzeźnik nie mógł zajmować się rakarstwem, ale dostał zapewnienie, że będzie mógł wrócić do zawodu i wrócił. Pracował w rakarni do końca wojny, a jak Niemcy uciekli, dziadek dzierżawił cały teren i prowadził i rakarnię. Pod koniec lat 50., może jeszcze na początku 60., zamknięto rakarnię ze względu na panujący w dzielnicy smród. Pamiętam jeszcze jako mały chłopiec, jak po południu zamykane były bramy, a po podwórzu luzem chodził koń i spuszczone były psy. Niedowiarkom odnośnie domu kąta powiem, że mój dziadek znalazł na strychu domu miecz katowski, który znajduje się w Muzeum Okręgowym.

Nawet tym, którzy w historii miasta są zagrzebani po uszy, takie gratki trafiają się niezmiernie rzadko. Czym prędzej i z bijącym sercem należało zatem udać się na do Domu Eskenów przy ul. Łaziennej.

- W Muzeum Historii Torunia, na wystawie stałej prezentujemy dwa miecze katowskiej, z których jeden, z 1631 roku, został odnaleziony na terenie toruńskiej rakarni. W latach 60. muzeum kupiło go od pana Józefa Sochackiego - potwierdza Alicja Sumińska z MOT.

W muzealnej gablocie wisi po prawej stronie. Ma znak wytwórni w Solingen. Po obu stronach główni znajdują się łacińskie sentencje: VINCERE AVT MORI (zwyciężyć lub umrzeć) i VIM VI REPLLERE LICET (siłę wolno odeprzeć siłą) oraz szubienica i koło służące do łamania kończyn.

Lada moment powinien się rozpocząć remont zrujnowanych budynków rakarni. Przetarg już został ogłoszony, koperty z ofertami zostaną otwarte 14 lutego. Na wypadek gdyby ktoś z decydentów zastanawiał się, czy prace na Łakomej Górze należałoby prowadzić pod nadzorem archeologa, odpowiadamy, że tak. Nasz Czytelnik wspomniał, że na terenie rakarni podobno znaleziono również garnek z monetami. Pan Wojciech przekazał sporo innych ciekawostek na temat tego miejsca i jego mieszkańców, zatem do przeczytania niebawem.