W Toruniu marnuje się ogromne bogactwo

[break]
Toruński Fort I jest jednym z najcenniejszych w Europie XIX-wiecznych zabytków architektury militarnej. Perła w koronie toruńskiej twierdzy, jej najnowocześniejszy obiekt i zarazem jedyny fort pancerny w tej części kontynentu, mógłby być wielką atrakcją turystyczną miasta. Niestety, nikt z decydentów nie ma pomysłu, jak można by go było mądrze wykorzystać. Fort, podobnie jak wiele innych tego typu budowli w Toruniu, chociaż przetrwał obie wojny światowe, w niezłym stanie przetrzymał wszystkie zawirowania polityczne pierwszych stu lat swojego istnienia, dziś jest demolowany przez wandali, niszczony przez złomiarzy oraz bezdomnych.
Ostatnio zrobiło się o nim głośno m.in. dzięki planom budowy w jego sąsiedztwie dużego osiedla. Koncepcję na zlecenie magistratu opracował warszawski architekt Czesław Bielecki. W forcie postanowił umieścić kluby nocne. Przeciw tym planom zaprotestowali pasjonaci fortyfikacji zwracając uwagę na to, że ciasne korytarze oraz układ pomieszczeń w warowni zupełnie nie nadaje się do takich celów. W sumie trudno jednak było o tym rozmawiać, ponieważ Czesław Bielecki, jak sam przyznał, nigdy w forcie nie był. Nie on jeden. Do Fortu I przyjeżdżają eksperci od fortyfikacji z całego świata, w Toruniu ten skarb jest jednak nieznany.
- Zależało nam na tym, aby ci, którzy będą decydowali o losie fortu, byli świadomi jego wartości - mówi Adam Kowalkowski, wiceprezes Toruńskiego Oddziału Towarzystwa Opieki nad Zabytkami i zarazem przewodnik forteczny. - Dlatego przygotowaliśmy wycieczkę, na którą zaprosiliśmy prezydenta Zaleskiego, jego zastępców i radnych miejskich.
Zaproszenia trafiły do 29 osób podczas ostatniego przed wakacjami posiedzenia Rady Miasta. Z okazji skorzystało... troje radnych: Magdalena Olszta-Bloch z Czasu Mieszkańców, Wojciech Klabun z Prawa i Sprawiedliwości, oraz Michał Rzymyszkiewicz z Platformy Obywatelskiej.
Na obecnych warownia zrobiła wrażenie. Nic dziwnego, fort jest bardzo malowniczo położony na górującym nad Wisłą wzniesieniu zwanym Buchtą. Jego główną bronią były cztery 210-milimetrowe haubice ukryte w potężnych pancernych wieżach. Dział już nie ma, pod kopułami zachowały się jednak mechanizmy służące do ich obsługi. Pod grubą warstwą rdzy znajdują się m.in. łańcuchy, przy pomocy których obracano wieże, elementy wind amunicyjnych, jest też wieszak, na którym sto lat temu artylerzyści wieszali swoje płaszcze, czy równie wiekowe siedzisko. Trudno obok tego przejść obojętnie, szczególnie że właśnie te przedmioty są świadkami jedynego przypadku bojowego wykorzystania toruńskiej twierdzy. Tuż po wybuchu I wojny światowej potężne działa Fortu I otworzyły ogień w stronę znajdującej się wtedy pod Lubiczem granicy z Rosją, skąd spodziewano się ataku kozaków.
Fort robi również wrażenie pod innym względem. Część należącego do miasta obiektu ma swojego opiekuna, który bardzo dużo przy dzierżawionym przez siebie fragmencie zrobił. Porównanie tej części z „bezpańską” resztą warowni jest bardzo przygnębiające.
Fort I jest wielkim toruńskim skarbem. Szkoda, że o jego wartości chciało się przekonać zaledwie troje radnych.
- Dla pozostałych postaramy się zorganizować jeszcze jedną wycieczkę po wakacjach - deklaruje Adam Kowalkowski. - Chętnie pokażemy im również pozostałe toruńskie forty.