Zakażenia szpitalne - prawa pacjenta i odpowiedzialność placówki. Rozmowa z adwokatem Michałem Wiecheckim

Kto odpowiada za zakażenie szpitalne? Czy pacjentowi przysługuje roszczenie wobec lecznicy? Wiele osób zadaje sobie dziś to pytanie w kontekście koronawirusa, choć przecież zakażenia były i będą również innego typu.

Zakażenie szpitalne to zakażenie, które wystąpiło w związku z udzieleniem świadczeń zdrowotnych w przypadku, gdy choroba była wówczas w okresie wylęgania, albo wystąpiła po udzieleniu świadczeń, w czasie nie dłuższym niż najdłuższy okres jej wylęgania. Np. w przypadku zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 przyjmuje się, że okres wylęgania wynosi 14 dni. Odpowiedzialność cywilna placówki medycznej jest możliwa, jednak poszkodowany musi udowodnić łącznie trzy przesłanki. Pierwsza to szkoda (negatywne następstwa zarażenia), druga to wina (uchybienia sanitarno-epidemiologiczne), a trzecia - związek przyczynowy między przyczyną (wspomnianymi uchybieniami) a skutkiem, czyli faktem zarażenia w placówce medycznej.

W przypadku zakażeń szpitalnych odpowiedzialność podmiotów leczniczych opiera się najczęściej na konstrukcji tzw. winy organizacyjnej. Czym jest owa "wina"?

Jeżeli zostanie wykazane, że szpital nie wywiązał się ze swych obowiązków w zakresie zapewnienia pacjentom bezpieczeństwa pobytu, przyjmuje się, że po stronie szpitala zachodzi „wina organizacyjna”, uzasadniająca jego odpowiedzialność za zakażenie. W takim przypadku wymaga się jedynie, by istniało wysokie prawdopodobieństwo, że do zakażenia doszło w konkretnym szpitalu. Trzymając się wątku SARS-COV-2, konieczne może okazać się wykazanie po pierwsze, że w chwili przyjęcia do szpitala pacjent nie był zakażony. W dalszej kolejności natomiast to, że szpital nie spełniał koniecznych standardów w zakresie sanitarno-epidemiologicznym, a w placówce w tym samym okresie doszło do innych zakażeń. Istotne będzie i to, czy do zakażenia doszło najpóźniej w okresie wylęgania choroby po zakończeniu hospitalizacji, czyli do 14 dni od dnia wypisu ze szpitala. Wreszcie, ważnym będzie, czy pacjent w kluczowym okresie leczył się jeszcze w jakiejś innej placówce, w której mogło dojść do zakażenia.

Na co zwróci uwagę sąd zajmujący się roszczeniem pacjenta wobec lecznicy?

-W dotychczasowej praktyce sądowej wina placówki medycznej za zakażenia szpitalne miała najczęściej swoje źródło w zaniechaniach epidemiologicznych. Chodziło np. o nieprzestrzeganie zasad higieny, używanie niejałowych narzędzi, niesterylnego sprzętu czy niewłaściwej dezynfekcji, które doprowadziły do zakażenia. Zdarzały się też sytuacji zakażenia wskutek przyzwolenia na pracę personelowi chorującemu na chorobę zakaźną. Poszkodowany może żądać m.in. zadośćuczynienia za krzywdę (ból, cierpienie fizyczne i psychiczne), za naruszenie praw pacjenta, czy odszkodowania za wyrządzoną szkodę majątkową, w tym roszczenia o zwrot utraconych dochodów, roszczenia często kierowane są przeciwko ubezpieczycielowi szpitala. W niektórych przypadkach w sytuacji śmierci pacjenta, roszczenie o zadośćuczynienie przysługuje jego najbliższym. Oprócz powyższej odpowiedzialności w polskim systemie prawnym za zakażenia szpitalne obowiązuje również odpowiedzialność karna i odpowiedzialność szpitala wobec pracowników, którym przysługują roszczenia do szpitala jako pracodawcy, oparta na nieco innych zasadach niż te dotyczące pacjenta.