Badania na toruńskim bulwarze. Wykopaliska czy kpina z pracy archeologów?

"Nowości" świętują swoje 55-lecie [wersja długa]

Jak już wcześniej informowaliśmy, Urząd Miasta od początku roku poszukuje archeologów, którzy przeprowadzą zarządzone przez wojewódzkiego konserwatora zabytków badania w miejscu, gdzie zostały odkryte pozostałości kompleksu średniowiecznego klasztoru św. Ducha. Jak dotąd, pomimo kilku prób, przetarg nie został rozstrzygnięty. Za pierwszym razem zgłosili się archeolodzy z Muzeum Okręgowego, sprawujący do tej pory nadzór nad bulwarową inwestycją. Swoje usługi wycenili na 312 tysięcy złotych, tymczasem zleceniodawca przeznaczył na ten cel 100 tysięcy złotych. Za drugim w przetargu wystartował firma z południa Polski, ostatecznie jednak postępowanie również zostało unieważnione.

- Przetarg pozostaje nierozstrzygnięty i w związku z tym ogłosimy nowe postępowanie - mówi Aleksandra Iżycka z Urzędu Miasta Torunia.

Pogoda jaka jest, każdy widzi. W tej chwili archeolodzy i tak by nie mogli pracować, jednak wiosna powinna do nas dotrzeć niebawem i co wtedy?

Problem z rozstrzygnięciem tego konkursu wynika między innymi z narzuconych przez Urząd Miasta terminów. Zgodnie z tym, co jest napisane we wzorze umowy, przyszły wykonawca powinien w ciągu 10 dni od podpisania umowy przygotować program prowadzenia badań archeologicznych oraz wniosek o pozwolenie na prowadzenie badań. Same badania powinien natomiast zakończyć nie później niż sześć tygodni po utrzymaniu tej zgody.

Mamy tu przecież do czynienia z całym kompleksem klasztornym, składającym się m.in. z kościoła i szpitala. Budynki te powstały razem miastem, szpital był jednym z najstarszych na terenie państwa zakonnego. Relikty tych obiektów mają zatem ogromne znaczenie, szczególnie że nikt ich wcześniej nie badał. Klasztor został zniszczony przez Szwedów, jego fundamenty oraz spoczywające wokół nich inne zabytki znajdują się pod warstwą gruzu, co oczywiście pracy nie ułatwi i badań nie przyspieszy.

- Sześć tygodni to kpina z naszej pracy - ocenia archeolog Lidia Grzeszkiewicz-Kotlewska, jedna z najbardziej doświadczonych badaczek toruńskiej starówki. - W kościele dominikanów odkrywałam tylko mury, odgruzowywałam do poziomu posadzek, a w głąb badania prowadziłam jedynie tam, gdzie były otwarte grobowce. Robiliśmy też sondaże w celu znalezienia zniszczonych murów, co trwało bodajże trzy lata.

Badania, jakie przy kościele św. Jakuba prowadziła profesor Krystyna Sulkowska-Tuszyńska z Instytutu Archeologii UMK, trwały 12 lat. Rzecz jasna, nie były prowadzone non stop, lecz po kilkanaście dni w roku, jednak nie zmienia to faktu, że jeżeli wykopaliska przed Bramą Klasztorną mają być rzetelne i efektywne, to na pewno nie powinny być ograniczane do sześciu tygodni.

Specjaliści najwyraźniej są co do tego zgodni. Pani Lidia w przetargu na badania bulwarowe nie startowała i robić tego nie zamierza. Ktoś z zainteresowanych przysłał jednak do Urzędu Miasta pytanie w tej sprawie, można je znaleźć w systemie zamówień publicznych.

"Z zakresu badań określonego w decyzji WKZ Nr ZAR.336.2022 z 18 listopada 2022 r. wynika, że dotychczasowe prace pozwoliły na odsłonięcie zaledwie części średniowiecznego kompleksu Ducha Św. (kościół, klasztor, szpital, budynki gospodarcze i inne). Nie można na tym etapie określić dokładnie jak duża jego część jest zachowana, a co za tym idzie, jaki duży obszar podlegać będzie badaniom archeologicznym - czytamy. - Metodyka badań archeologicznych wymaga prowadzenie prac ręcznie, co znacznie wydłuża czas trwania badań, a do tego niezbędne będzie wykonanie bardzo dokładnej dokumentacji. Niedopuszczalne jest w tej sytuacji „przyspieszanie” prac, gdyż groziłoby to bezpowrotnym zniszczeniem możliwych do uzyskania informacji naukowych dotyczących funkcjonowania tego typu obiektu i to w sytuacji kiedy uchodził on za całkowicie zniszczony. Ponieważ możemy opierać się jedynie na niedokładnych, starych planach, jesteśmy w stanie jedynie hipotetycznie określić wielkość terenu, na którym niezbędne będą prace wykopaliskowe. Nie znamy również głębokości, do której zalegają warstwy kulturowe. Biorąc to wszystko pod uwagę, uważamy, że czas trwania badań archeologicznych ograniczony kategorycznie do zaledwie 6 tygodni/42 dni jest zdecydowanie zbyt krótki i znacznie bezpieczniejsze będzie jego wydłużenie".

O kontrowersjach jakie towarzyszą pracom prowadzonym na toruńskim bulwarze nikomu przypominać nie trzeba. Władze miasta również są tego świadome. Dołączamy się zatem do powyższego apelu z nadzieją, że kolejny wulkan konfliktu na nabrzeżu nie wybuchnie i badania klasztoru zostaną przeprowadzone z zachowaniem najwyższych standardów.

W poniedziałek 13 marca został ogłoszony kolejny przetarg na wykopaliska. Termin został wydłużony z 6 do 10 tygodni, ostatecznie będzie jednak uzależniony od tego, co w miejscu klasztoru archeolodzy znajdą.