Dzierżawca nieuchwytny, czyli co dalej z zamkiem dybowskim?

Kontrola. Po miesiącu od tekstu na temat dewastacji wzniesionego z polecania króla Władysława Jagiełły zamku dybowskiego, oraz zapowiedziach władz miasta dotyczących rozwiązania umowy z niesumiennym dzierżawcą, sprawdzamy jak się sprawy mają.

- Umowa dzierżawy została wypowiedziana, jednomiesięczny okres wypowiedzenia mija 24 czerwca br. Pomimo wielokrotnych prób w dalszym ciągu brak jest kontaktu z dzierżawcą - informuje Malwina Jeżewska, rzeczniczka prezydenta Pawła Gulewskiego. - Dzierżawca ma obowiązek zwrócić przedmiot umowy w stanie nie pogorszonym, czyli również wolnym od graffiti. Jeśli dzierżawca nie wywiąże się z umowy Gmina Miasta Toruń dokona oczyszczenia murów i będzie dochodziła zwrotu kosztów od byłego dzierżawcy. Pracujemy nad tym, aby zamek stał się nową atrakcją turystyczną.

Na oczyszczaniu wiekowych murów dzierżawca zapewne dobrze się zna. Jak już wcześniej informowaliśmy, od dwóch lat gospodarzem zamku formalnie jest firma Renowacje Igor Porębski. Jest to jednak gospodarz widmo nie tylko dlatego, że nic na zamku nie zrobił, chociaż w 2022 roku zobowiązał się do uporządkowania terenu, a także prowadzenia tam działalności kulturalno-gospodarczej, obejmującej rekreację i obsługę ruchu turystycznego. Dwa numery telefonów tej firmy, które można znaleźć w sieci, są nieczynne.

Za czyszczenie ruin zamku mogliby się zabrać kibice Elany. Wśród starszych i nowszych bazgrołów godło toruńskiego klubu piłkarskiego jest doskonale widoczne. Taka praktyczna lekcja historii i troski o zabytki może ostudziłaby nieco zapał "artystów" zostawiających klubowe wizytówki na murach miejskich i ścianach kamienic. A że wspólnymi siłami na ogół można osiągnąć więcej, kolegom z Elany mogliby pomóc "malarze", którzy na toruńskich fortach i innych zabytkach wyznają swoją miłość do Apatora.

Przypominamy od dawna i przypominać będziemy, że chociaż zamek dybowski leży dziś na uboczu, w czasach swojej świetności znajdował się w centrum bardzo istotnych wydarzeń i odegrał wielką rolę w historii Polski. Został zbudowany w latach 20. XV wieku z inicjatywy króla Władysława Jagiełły. W sąsiedztwie jego murów bardzo szybko rozwijało się miasto Nieszawa, które miało być konkurencją dla krzyżackiego Torunia. Rzeczywiście, dla toruńskich kupców bardzo szybko stało się solą w oku, bądź - jak kto woli - cierniem w stopie. W 1431 roku zamek został zdobyty a miasto spustoszone przez siły krzyżacko-toruńskie. Po pokoju w Brześciu Kujawskim Krzyżacy musieli oddać zamek Polakom. Lata największej świetności zamek przeżywał w czasach króla Kazimierza Jagiellończyka. Tutaj monarcha podpisał w 1454 roku statuty nieszawskie, które stały się fundamentem demokracji szlacheckiej. Król był częstym gościem na zamku, tutaj w 1476 roku urodziła się jedna z jego córek - Anna.

Zamek bardzo ucierpiał podczas szwedzkiego potopu. Na początku lat 20. ubiegłego stulecia profesor Józef Łęgowski opublikował na łamach „Słowa Pomorskiego” cykl artykułów poświęconych fortecy. W jednym z nich zacytował opis zamku sporządzony w 1660 roku:

„Wszytek przez Nieprzyjaciela jest zrujnowany, tylko same mury popsowane stoją, a Izdebeczkę zbudował imć Pan Starosta dla Podstarościego”.

Co ciekawe, ta izba z kuchnią, umieszczona przy północno-zachodnim narożniku zamku miała być zamieszkana aż do 1913 roku, kiedy to strawił ją pożar. Tak w każdym razie napisał w 1925 roku wielki miłośnik Torunia i badacz jego dziejów Marian Sydow.
Oczywiście izdebka, zanim przestała ostatecznie istnieć, musiała być kilka razy odbudowywana. Latały nad nią armatnie kule podczas oblężenia w 1703 roku, kiedy na zamku pojawiły się szwedzkie działa.

Zapewne z umieszczonego w niej pieca próbowali korzystać żołnierze francuscy, których garstka w 1813 roku przez trzy miesiące skutecznie broniła się przed Rosjanami. 40 napoleońskich żołnierzy skapitulowało dopiero wtedy, kiedy poddał się toruński garnizon. Do dziś przy murach Dybowa można zobaczyć jeszcze pozostałości wykorzystywanych przez Francuzów fortyfikacji ziemnych.