Czy toruńskie zabytki są niszczone? Konserwator wojewódzki domaga się zmian

Temperatura dyskusji na temat pawilonów budowanych na toruńskim bulwarze stała się wyższa od tej jaką mamy za oknami. W środę na ten temat sporo rozmawiano podczas toruńskich obchodów 60-lecia Narodowego Instytutu Dziedzictwa. W czwartek prezydent Michał Zaleski zorganizował konferencję prasową, na której poinformował, że wysłał do Warszawy odpowiedź na pismo, jakie kilka tygodni temu otrzymał od generalnego konserwatora zabytków. Przypomnijmy, że wiceminister Jarosław Sellin wyraził zaniepokojenie inwestycją prowadzoną na Bulwarze Filadelfijskim. Poprosił, aby prezydent rozważył możliwość obniżenia budowanych tam obiektów o trzy metry. Wspomniał także, że budowa może być zagrożeniem dla obecności Torunia na liście UNESCO, oraz doprowadzić do wypowiedzenia porozumienia zawartego między wojewodą kujawsko-pomorskim a prezydentem Torunia w sprawie powierzenia prowadzenia niektórych spraw z zakresu właściwości Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Gminie Miasta Toruń.

Biuro miejskiego konserwatora na przykład opiniuje i nadzoruje inwestycje związane z zabytkami, w tym również te prowadzone przez gminę. Problem zależności konserwatorów od prezydentów jest znacznie szerszy i od dawna ta zależność jest w kraju krytykowana.

- Najlepszym czasem dla ochrony zabytków w Polsce były lata, gdy służby konserwatorskie były niezależne od władzy terenowej - mówi Lech Narębski, były miejski konserwator zabytków w Toruniu. - Później już było gorzej. Decyzje zapadały przy innych biurkach, konserwatorzy przestali mieć wpływ na ich powstawanie.

W przypadku Torunia zmiany w porozumieniu regulującym zasady współpracy rzeczywiście mogą wejść w życie. W środę konserwator wojewódzki wspomniał, że zamierza wystąpić w tej sprawie do wojewody. Jego zdaniem podległość i uległość konserwatora miejskiego spowodowała w Toruniu szkody: historyczne budynki były i są wyburzane, powstają też nowe obiekty, które szkodzą wizerunkowi historycznego miasta.

- Zasady konserwatorskie są tutaj po prostu łamane - mówi Sambor Gawiński. - Uważam, że trzeba to zmienić i odebrać samorządowi te kompetencje odnoszące się do obiektów, które są własnością gminy.

Podczas czwartkowej konferencji fragment wypowiedzi konserwatora przedstawił prezydentowi jeden dziennikarzy.

- To są bardzo poważne zarzuty - odparł oburzony Michał Zaleski. - Będziemy musieli to dogłębnie wyjaśnić i podjąć wszelkie możliwe kroki, aby je odeprzeć. Zarzuty są krzywdzące i bezpodstawne.

Prezydentowi wtórował miejski konserwator zabytków Emanuel Okoń. Stwierdził, że w przeprowadzanej co roku ocenie pracy MKZ, konserwator wojewódzki nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń.

Ciąg dalszy nastąpi i to pewnie niebawem. Tymczasem, jak wspominaliśmy, prezydent wysłał do wiceministra Sellina odpowiedź na jego pismo. Zapewnił generalnego konserwatora i powiedział o tym obecnym na konferencji dziennikarzom, że budowa na bulwarze jest prowadzona zgodnie z wymaganymi opiniami i pozwoleniami. Wiele razy podkreślał, że dokumentacja była przedstawiana konserwatorowi wojewódzkiemu, ten zaś nie wnosił uwag dotyczących pawilonów. Dlaczego?

- Uzgadnialiśmy sprawy związane z archeologią, bo zgodnie z obowiązującym porozumieniem to należy do naszych kompetencji - wyjaśnia Sambor Gawiński. - Nie widzieliśmy projektów budowlanych, te zatwierdzał konserwator miejski.

Te projekty były znacznie szersze od realizowanych. Jak powiedział prezydent, pierwotnie na bulwarze miało stanąć sześć pawilonów, zaś ich dopuszczalna wysokość miała wynosić osiem metrów. Budowane obecnie dwa pawilony są o połowę niższe.

Dziś toczy się dyskusja, czy budowane obiekty nie ingerują w wiślaną panoramę miasta i nie zasłaniają zbyt mocno murów i bram, tymczasem miały one być dwa razy wyższe! Co ciekawe, podczas konkursu architektonicznego, którego efektem jest koncepcja zagospodarowania bulwaru była mowa, że pawilony nie mogą sięgać linii ul. Bulwar Filadelfijski. Niebezpiecznie zbliżają się do niej już budynki czterometrowe!

Generalny konserwator zabytków zaapelował do prezydenta, aby rozważył możliwość obniżenia budowli o trzy metry. Prezydent poinformował, że nie jest to możliwe, ponieważ to by oznaczało ich rozbiórkę, a w konsekwencji stratę ponad dwóch milionów zainwestowanych już złotych.

- To oznacza tylko jedno, a mam nadzieję, że nie jest to oczekiwane: dyscyplinę finansów publicznych dla podejmującego decyzję oraz odpowiedzialność karną - mówi prezydent Zaleski. - Tej decyzji nie podejmę.

Dzień wcześniej o budowie na bulwarze rozmawialiśmy m.in. z profesor Bogumiłą Roubą, przewodniczącą działającej przy ministrze kultury Rady Ochrony Zabytków.

- Patrzę na to ze smutkiem. Dla mnie bolesne są sytuacje, gdy nie słucha się głosu fachowców - powiedziała pani profesor. - Powstają projekty, które nie są w dostatecznym stopniu skonsultowane, a mogą mieć fatalne następstwa. Proponuję, aby w życzliwej atmosferze usiąść w gronie specjalistów i doprowadzić do akceptowalnych rozwiązań.