Jezioro Nogat leżało wśród borów

Kontynuujemy nasz cykl, w którym przedstawiamy rzeki, strugi i jeziora okolic Grudziądza. Dziś opisujemy jezioro Nogat położone na północny wschód od Grudziądza.

<!** Image 2 align=right alt="Image 115291" sub="Jezioro Nogat jest czyste i pełne ryb / Fot. Internet">Ze względu na pochodzenie misy jeziernej, Nogat zaliczyć musimy do jezior rynnowych. Jest długie na około 7 km, szerokie na 500 m, a głębokość maksymalna wynosi 27 m. Dzięki przepływającej przez jezioro rzeczce Gardędze, Nogat połączony jest z leżącymi na północy dużymi jeziorami Pojezierza Iławskiego oraz ze znajdującym się o około 2 km na zachód jeziorem Kuchnia. Wąski, półtorametrowy strumyk łączy jezioro nogackie z położonym na wschód jeziorem Szynwałd (36 ha). Średniowieczne krzyżackie dokumenty wymieniają je początkowo pod słowiańską nazwą Czermicin (1302 r.), Schemenzin, Scheruschin, a od 1342 roku w języku niemieckim - Schoenwald.

Jezioro Nogat w źródłach pisanych po raz pierwszy znajdujemy w 1309 roku i nazywa się ono tak, jak i dziś - Nogat. Krzyżacy doskonale rozumieli gospodarcze znaczenie rozległego i życiodajnego akwenu, dlatego z początkiem XIV wieku, w okresie największego nasilenia akcji kolonizacyjnej, u brzegów jeziora Nogat, lokowali trzy osady: Szynwałd (1302 r.), Wydrzno (1302 r.) i Nogat (1306 r.). Wszystkie trzy wsie powstały jako posiadłości rycerskie. W czasach panowania polskiego Nogat i Wydrzno zachowały status majątków szlacheckich, natomiast Szynwałd stał się „królewszczyzną”. Właściciele Wydrzna, według przywileju z 1404 roku mieli prawo wolnych połowów w jeziorze nogackim. To samo prawo od początku XIV wieku posiadali dziedzice wsi Nogat, a w 1774 roku, już za władzy pruskiej do majątku nogackiego obok ziem i lasów należały jeziora Nogat i Kuchnia. Lustracja starostwa rogozińskiego z 1565 roku taki daje nam opis: „Drugie jezioro Nogath w granicy wsi Sinbruka leżące, od zamku mila w lesie na dłużą mile poprzecz wąskie, na podobieństwo morgów 2, z którego bieży rzeka Jardąga.

<!** reklama>Współcześnie krajobraz wokół jeziora bardzo się zmienił. Dawno już zniknęły pomezańskie bory, brzegi są bezleśne i dość wysokie. Jezioro to ma jednak dużo zalet, a są nimi czysta woda, obfitość ryb i spore oddalenie od zgiełku szos i miast. Obejrzeć też można pałace dawnych dziedziców w Wydrznie, Szynwałdzie i Nogacie (w odbudowie). W dawnym parku nogackim prawie przy brzegu jeziora stoi kilkusetletni dąb „Chrobry”.