Poznaliśmy szczegóły reanimacji pałacu i parku w Nawrze

Zobacz wideo: 2023 jest Rokiem Mikołaja Kopernika w woj. kujawsko-pomorskim.

O tym, że wojewódzki konserwator zabytków zaakceptował koncepcję renowacji pałacu w Nawrze, pisaliśmy niedawno. O tym, jak wielkie znaczenie ma ten obiekt dla Pomorza, piszemy od lat. Po tej płynącej od dawna fali na ogół gorzkich wiadomości, bardzo nam miło, że możemy zacząć wysyłać w świat komunikaty pozytywne, zatem korzystamy z okazji, aby nadać kolejny. W poniedziałek marszałek Piotr Całbecki oraz Marek Rubnikowicz, dyrektor Kujawsko-Pomorskiego Centrum Dziedzictwa.

- Nawra to historyczne miejsce niezwykle ważne dla dziedzictwa kulturowego i dziedzictwa narodowego Pomorza. Jesteśmy obecnie na etapie dokumentacji projektowej, wkrótce uzyskamy pozwolenie na budowę i jesienią zaczynamy prace remontowo-konserwatorsko-budowlane - powiedział marszałek. - Będą bardzo trudne, bo chodzi m.in. o odtworzenie nieistniejących elementów zespołu pałacowo-parkowego.

Zbudowany na przełomie XVIII i XIX wieku, zaprojektowany przez wybitnego architekta Hilarego Szpilowskiego pałac Kruszyńskich, a następnie Sczanieckich, przez ponad sto lat opierał się szczęśliwie przeróżnym burzom dziejowym. Dzięki temu do wybuchu II wojny światowej przetrwał w doskonałym stanie. Wpisany do rejestru zabytków już w 1929 roku słynął z otaczającego go pięknego parku pełnego cennych roślin, bardzo bogatego i oryginalnego wystroju wnętrz, a także ogromnej kolekcji dzieł sztuki i jednej z największych prywatnych bibliotek w Polsce północnej. Najcenniejsze eksponaty tej kolekcji właściciel majątku Jan Sczaniecki kazał w ostatnich dniach zapakować do wagonu kolejowego i wysłał do krewnych w centralnej Polsce. Sczaniecki uznał, że tam będą one bezpieczniejsze, niż na Pomorzu, do którego pretensje zgłaszali Niemcy. Niestety, wojna zastała pociąg w drodze. Z kolekcji obrazów ocalało tylko sześć dzieł, które w tej chwili są depozytem w muzeum w Łodzi.

Książki z biblioteki, już po agresji Niemiec na Polskę, właściciel Nawry kazał swojemu najmłodszemu synowi ostemplować. Sporą częścią ocalałego księgozbioru zaopiekowali się po wojnie bibliotekarze z toruńskiego uniwersytetu. Wiele książek zostało jednak zrabowanych, niektóre pojawiają się na aukcjach, część Niemcy wywieźli do swoich bibliotek, na jedną z nich trafiła kiedyś prof. Magdalena Niedzielska z UMK w jednej z bibliotek w Berlinie.

Samych Sczanieckich, jak wiadomo, okupanci wyrzucili w 1940 roku z domu, później zaś pałac przebudowali, niszcząc m.in. zdobiące wnętrza polichromie. Po wojnie władza ludowa podtrzymała decyzję okupantów. Właściciele pałacu już do niego nie wrócili, budynek, wraz z całym założeniem parkowym popadał w ruinę.

- Generalnie chcemy odtworzyć cały układ przestrzenny sprzed 1945 roku - mówi Marek Rubnikowicz.

Odbudowany zostanie zburzony po wojnie dom zarządcy a także szklarnie. Zgodnie z założeniem, Muzeum Ziemiaństwa im. rodziny Sczanieckich, ma być nowoczesnym muzeum otwartym. Opowieść o życiu wsi pomorskiej rozpocznie się już za parkową
bramą - właściciele majątku i jego mieszkańcy żyli w zgodzie z naturą.

Reanimacja pałacu jest zadaniem trudnym, jednak przynajmniej pod jednym względem pracująca nad tym ekipa ma ułatwione zadanie. Dzieci Jana Sczanieckiego połknęły bakcyla fotografii, dzięki czemu rodzina posiada kilkaset zdjęć, na podstawie których można zrekonstruować wygląd poszczególnych pomieszczeń pałacu, a także jego otoczenia. Spadkobiercy Sczanieckich, którzy po odzyskaniu pałacu przekazali go samorządowi województwa, są bardzo w te prace zaangażowani. Ogromnie przydają się tu również efekty benedyktyńskiej pracy Feliksa Stolkowskiego, kronikarza Nawry, autora kilku książek temu miejscu poświęconych, w tym wydanej przez Muzeum Etnograficzne w Toruniu monumentalnej "Nawry z tamtych lat". Pan Feliks jako pierwszy rozpoczął batalię o ratowanie pałacu. Doczekał chwili, gdy spadkobiercy odzyskali pałac i później przekazali go samorządowi województwa. Niestety, uratowanej Nawry już nie zobaczy. Podczas poniedziałkowego spotkania w Urzędzie Marszałkowskim zapytaliśmy, czy zostanie w Nawrze upamiętniony i usłyszeliśmy, że z pewnością tak się stanie.

Rewitalizacja rozpocznie się od parku, jeszcze w tym roku. Całość, wraz renowacją pałacu, powinna trwać 2,5-3 lata. Jak niedawno informowaliśmy, ma to pochłonąć od 40 do 50 milionów złotych, pieniądze te mają pochodzić z funduszy unijnych.

Polecamy nasze grupy i strony na Facebooku:

• Bieżące wypadki i utrudnienia w Kujawsko-Pomorskiem
• Gdzie dobrze zjeść w Toruniu i okolicach?
• Toruń Retro!
• Sport w Toruniu