Toruń najwyższych lotów. Muzeum twierdzy zaprasza na spotkanie z Miłoszem Rusieckim

„Prace nad budową portu dla żeglugi napowietrznej już rozpoczęto - informowała „Gazeta Toruńska” w marcu 1911 roku. - Jak wiadomo, port położony będzie pomiędzy przedmieściami Bydgoskiem a Chełmińskiem. Główny teren wjazdowy pójdzie ze strony ulicy Szkólnej (dziś Sienkiewicza - red.). Przeprowadzenie prac ziemnych w tem miejscu wymagać będzie wiele czasu i kosztów”.

Z tym czasem polski dziennik akurat przesadził. Budowa hali, która stała przy obecnej ulicy generała Bema (w 1911 roku ulicy w tym miejscu jeszcze w ogóle nie było), trwała raptem nieco ponad pół roku. W sierpniu 1911 roku „Gazeta Toruńska” podała bardzo ciekawe szczegóły dotyczące powstającego obiektu.

„Budowa wojskowego portu dla żeglugi napowietrznej, przede wszystkiem zaś głównej hali balonowej postępuje raźno naprzód. Port położony będzie jak wiadomo tuż za cmentarzami pomiędzy przedmieściami Chełmińskiem a Bydgoskiem. Przy głównej hali postawiono już trzynaście 28 metrów wysokich łuków żelaznych. Hala będzie 104 metry długa, 28 metrów wysoka i 25,5 metra szeroka. Po bokach przez całą długość mieścić się będą mniejsze ubikacye o 6,3 metra szerokości i 6 metrach wysokości. Tam urządzonych będzie około 12 pokoików dla oficerów i służby. Główna brama żelazna ze strony północnej, której wysokość wynosić będzie 28 metrów i szerokość 25 metrów, ma się otwierać i zamykać za pomocą motoru elektrycznego. Hala urządzoną jest tylko do balonów systemów Grossa i Parsevala”.

Takie były początki toruńskiej hali, oddanej do użytku we wrześniu A. D. 1911. Pierwszy krok w chmurach nad Toruniem aeronauci postawili jednak wcześniej. Garnizon twierdzy wzbogacił się o obiekt szybujący pod koniec 1890 roku, jednak pierwsze balony nad miastem miały się pojawić już w latach 80. XIX wieku, przy okazji prowadzonych wtedy manewrów.

Balony służyły do obserwacji i kierowania ogniem artylerii. Nad polami bitew w naszym zakątku Europy zadebiutowały podczas I wojny światowej i już wtedy okazało się, że nie nadążają za rozpędzoną machiną wojenną. W starciu z samolotami były bezbronne i chociaż udowodnili to m.in. polscy lotnicy, podczas wojny z Bolszewikami strzelając do rosyjskich balonów jak do tarcz, w armii odrodzonej Rzeczypospolitej miejsca dla aeronautów nie zabrakło. Jak wiadomo, jednym z najważniejszych ośrodków szkoleniowych był Toruń i jak to wtedy często się zdarzało, chociaż balony były anachroniczne, to wykształceni m.in. w Toruniu aeronauci byli specjalistami najwyższych lotów. Udowodnili to chociażby w latach 30. Nasi aeronauci praktycznie zdominowali cieszące się wtedy ogromną popularnością międzynarodowe zwody o puchar Gordona-Bennetta, a także podnosili poprzeczkę w wyścigu do stratosfery.

Pierwszymi Polakami, którzy tak bardzo wzbili się nad poziomy, byli porucznicy Franciszek Hynek i Zbigniew Burzyński. Obaj ukończyli Oficerską Szkołę Aerostatyczną w Toruniu, Burzyński przez jakiś czas był jej wykładowcą. Rekord kraju w wysokości lotu pobili 28 lutego 1933 roku, najprawdopodobniej lecąc balonem "Toruń".

Aeronautyczna środa w Muzeum Twierdzy Toruń.
Temat jest niezwykle ciekawy, ale niestety wciąż mało znany, a w każdym razie niesłusznie zapomniany. Bez wątpienia Miłosz Rusiecki jest jednym z najlepszych ekspertów w tej dziedzinie, zaś jego wydana niedawno książka, zbiera doskonałe recenzje i słowa największego uznania.

Każdy, kto w środę 27 września pojawi się w Muzeum Twierdzy Toruń, będzie mógł się o tym przekonać osobiście. Spotkanie przy Wałach gen. Sikorskiego 23 rozpocznie się o godz. 17.30. Wstęp wolny.