Forteczna środa w Muzeum Twierdzy Toruń. Tym razem o Przyczółku Mostowym

Władze Torunia, które pod koniec XV wieku zabiegały o królewską zgodę na budowę mostu, widziały w tej inwestycji wielką szansę dla miasta. Trudno się dziwić, wszak miał to być drugi most łączący brzegi królowej polskich rzek. Jedyny między Krakowem i jej ujściem. Warto zatem było zainwestować w budowę i później płacić krocie za utrzymanie drewnianej przeprawy.

Most został oddany do użytku w 1500 roku, był wtedy jedną z najdłuższych tego typu konstrukcji w Europie. Niestety, dzięki niemu miasto zyskało na znaczeniu nie tylko u kupców, ale również maszerujących armii, tych zaś w kolejnych stuleciach pojawiło się w okolicach Torunia sporo. Pomimo ogromnego znaczenia przeprawy, aż do czasów napoleońskich, od południa drogi na most broniły jedynie fortyfikacje polowe. Sytuacja zmieniła się dopiero 200 lat temu.

- W roku 1824 rozpoczęto budowę fortu, przejmującego obronę mostu - mówi Adam Kowalkowski z Muzeum Twierdzy Toruń. - W ciągu następnej dekady powstało największe toruńskie dzieło obronne, tak duże, że jego powierzchnia była większa niż obszar miasta znajdującego się po drugiej stronie Wisły.

Jak widać, był to ogromny kompleks obronny. Żadne wrogie siły nie próbowały go zdobywać, jednak już sześć lat po rozpoczęciu budowy, umocnienia musiały stawić czoła zmianom otoczenia. W 1830 roku Prusacy zabrali się za regulowanie Wisły. Udało im się zwęzić koryto rzeki niemal o połowę, zaś koryto Polskiej Wisły odcinającej Kępę Bazarową od Kujaw, z 265 do 70, a pod koniec XIX wieku nawet 30 metrów. Sama Kępa znacznie się powiększyła i na niej również niebawem powstały umocnienia.

O tym wszystkim w środę 26 czerwca w Muzeum Twierdzy Toruń będzie opowiadał Adam Kowalkowski, który podczas podczas poprzedniego muzealnego spotkania na temat militarnej przeszłości Torunia mówił o początkach kolei. Ta, jak wiadomo, dotarła do Torunia w 1861 roku i znacznie skomplikowała życie wojskowym, ponieważ pierwszy dworzec został ulokowany właśnie na terenie Przyczółku Mostowego.

Cóż, do jednej nitki torów niebawem dołączyły kolejne, infrastruktura kolejowa zaczęła się rozbudowywać, zaś umocnienia trzeba było przebudować. W 1874 roku został oddany do użytku obecny Dworzec Główny. Rok wcześniej pierwszy pociąg przejechał przez nowy most żelazny, zaś trzy lata później stary drewniany most osłaniany przez Przyczółek Mostowy spłonął i nie został już odbudowany. Na dodatek rozpoczęła się rozbudowa twierdzy, na przedpolach fortecy z pierwszej połowy XIX wieku powstały nowe forty. Przyczółek stracił rację bytu? Nic z tych rzeczy.

- W odpowiedzi na wynalezienie prochu bezdymnego, nowego typu granatów burzących i ogólny postęp techniki wojennej, na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XIX w. Przyczółek Mostowy został gruntownie zmodernizowany - dodaje Adam Kowalkowski. - Rozebrano starą reditę, stawiając w jej miejsce dwukondygnacyjne koszary ukryte pod wałem czołowym, od góry zabezpieczone betonową płytą detonacyjną, umieszczoną na warstwie piasku. Przebudowano kaponierę główną, zamieniając drewniany strop na podobne jak w koszarach, bomboodporne sklepienie. Na grobli, będącej przedłużeniem zachodniego muru szyjowego, zbudowano dom komendantury poligonu, zaś na Reducie Górnej dwukondygnacyjne kasyno. Na przeciwskarpach fosy, przy narożach czołowo-barkowych, zbudowano magazyny prochowe na 20 t prochu każdy. Tak znaczne zagęszczenie zabudowy związane było ze zmianą przeznaczenia obiektu. Przyczółek został bowiem zamieniony na składnicę artyleryjską dla fortyfikacji lewobrzeżnych i był administrowany przez Zbrojownię Artyleryjską.

Kto chce poznać historię największego dzieła obronnego Twierdzy Toruń, powinien się w środę o godz. 17.30 zameldować w Muzeum Twierdzy Toruń przy Wałach gen. Sikorskiego 23. Wstęp wolny.

Poznaj ciekawe grupy lokalne na Facebooku:

• Bieżące wypadki i utrudnienia w Kujawsko-Pomorskiem
• Gdzie dobrze zjeść w Toruniu i okolicach?
• Toruń Retro
• Sport w Toruniu