Toruń. Dobre wieści po podsumowaniu roku. Ceny gazu o połowę w dół

"Nowości" świętują swoje 55-lecie

Uwaga rowerzyści oraz posiadacze wozów napędzanych przez konie mechaniczne i zwykłe. Władze policyjne wprowadzają na niektórych ulicach Torunia ruch jednokierunkowy.

„W następnych ulicach wolno tylko jeździć po jednej stronie: Rybackiej od ul. Bendera począwszy, do Thalgartenu; w Jezuickiej od Murnej do Mostowej, w Murnej, od Szerokiej do zamku pokrzyżackiego; Wieżowej, począwszy od ulicy Piekarskiej do Świętoduchowej” - poinformowała „Gazeta Toruńska” w połowie stycznia 1903 roku.

Rybacka to oczywiście Rybaki, Bendera to Matejki. Thalgarten to nazwa restauracji w międzywojniu zwanej Szwajcarską Doliną. Dziś stoi tam Przystań Wiślana. Z pozostałymi nazwami nie powinno być problemu, a skoro już wiemy, jak się po mieście poruszać po Toruniu sprzed 120 lat, wybierzemy się na Rynek Staromiejski, gdzie niebawem miał stanąć pomnik niemieckiego cesarza. Przygotowania do jego budowy, a konkretnie zbiórka potrzebnych na ten cel funduszy, trwały długo. Na początku 1903 roku przedsięwzięcie zaczęło nabierać konkretnych kształtów.

„Zebrane składki przeznaczone na budowę pomnika wynoszą 30.000 marek, koszta budowy przewidziane są na 38.000 marek – informował 120 lat temu polski dziennik. - Dwom rzeźbiarzom poruczono wykonanie modeli, które po ukończeniu wystawione będą na widok publiczności, celem zasięgnięcia opinii”.

Projekty wystawione na widok publiczny, celem zasięgnięcia opinii? Szkoda, że teraz już tak się nie robi. Więcej na temat obu rzeźbiarzy toruńska prasa pisała w październiku A. D. 1902. Przypominamy:

„Za staraniem komitetu wybrali się do Torunia dwaj niemieccy rzeźbiarze, Uechtritz z Berlina i Harter z Charlottenburga, aby upatrzyć stosowne miejsce. Obydwaj zgadzają się, że miejsce najlepsze pod pomnik jest przed ratuszem naprzeciw poczty. Również są obydwaj zdania, że ruch targowy szpecić pomnika nie będzie, owszem, podniesie znaczenie jego. Pierwotnie zamierzano postawić pomnik przed kościołem wojskowym, zaniechano jednakże zamiaru, bo wysoka wieża odrywałaby wzrok od pomnika a i otoczenie koszarów nie przyczyniłoby się do ozdoby”.

Polacy na te starania spoglądali krzywo, pomnik miał by bowiem symbolem germanizacji. Ta zresztą miała rożne oblicza. Aby na przykład zachęcić urzędników do osiedlania się na kresach cesarstwa, władze w Berlinie zaoferowały im specjalne dodatki.

„Stały dodatek do pensyi 10-procentowy otrzymać mają wszyscy urzędnicy w Prusiech Zachodnich i Poznańskiem, a nauczyciele po ok. 200 mk rocznie, a to żeby ich zniewolić do osiedlenia się na stałe w tych prowincyach – donosiła „Gazeta Toruńska” na początku stycznia 1903 roku. - Środki na ten cel wstawione są już w tegoroczny budżet państwowy”.

Na to fundusze się znalazły, podobnie jak na pierwszy etap budowy Portu Drzewnego. Zabrakło ich jednak na budowę nowego dworca kolejowego.

Poznaj ciekawe grupy lokalne na Facebooku:

• Bieżące wypadki i utrudnienia w Kujawsko-Pomorskiem
• Gdzie dobrze zjeść w Toruniu i okolicach?
• Toruń Retro
• Sport w Toruniu

„Na budowę portu drzewnego pod Toruniem figuruje w etacie ministeryalnym pierwsza rata w sumie 400.000 marek. Budowa portu zostanie rozpoczętą z początkiem kwietnia – informował dziennik z ul. Mostowej w pierwszej połowie stycznia 1903 roku. - Na polepszenie, ewentualnie na budowę dworca kolejowego w Toruniu w etacie nic nie wyznaczono, zatem sprawa budowy dworca na Mokrem w pobliżu Bramy Lubickiej, tymczasem odroczona”.

Brama Lubicka znajdowała się u wylotu dzisiejszej ulicy Dobryńskiej. Pomysł ulokowania w jej okolicy dworca bądź przystanku kolejowego, nie został nigdy zrealizowany, chociaż powracał kilka razy i to nawet w czasach bardzo współczesnych. Z budową portu również ostatecznie nie było tak różowo. Wielką inwestycję udało się zakończyć dopiero w październiku 1909 roku.

Ciekawych planów 120 lat temu było więcej. Władze Golubia zaczęły na przykład zabiegać o budowę linii kolejowej łączącej centrum miasta z dworcem kolejowym. Miała ona mieć 2,25 kilometra długości, budowa została oszacowana na 240 tysięcy marek.
Skoro już o liczbach mowa, to w połowie stycznia A. D. 1903 „Gazeta Toruńska” opublikowała również ciekawe dane na temat Podgórza, Warszawy oraz kilku innych miast Europy. Najpierw sięgniemy po tą dotyczącą Podgórza.

„Nasze miasto posiada, jak to wyjawiono na posiedzeniu rady miejskiej, 12 dokumentów z przeszłych stuleci, wyliczających główne przywileje nadane w czasie panowania polskiego – czytamy. - Przywileje są wielce ciekawe, pisane są po łacinie, po polsku i wreszcie po niemiecku”.

Według danych opublikowanych 120 lat temu, a pochodzących z listopada 1902 roku, sąsiadujące z Toruniem miasto liczyło wtedy 3.385 mieszkańców, czyli o 250 osób więcej niż w roku wcześniejszym. Jak pod tym względem wyglądało na tle Warszawy?

„Warszawa przeszła cyfrę 750 tysięcy mieszkańców i jest ósmem miastem w Europie – informowała „Gazeta Toruńska” na początku stycznia. - Pierwszem jest Londyn z 5 milionami w mieście samem i 2 milionami w przedmieściach, co daje razem przeszło 7 milionów. Drugiem Paryż z 3 milionami, trzeciem Berlin z 2,5 milionami, czwartem Wiedeń z 1.759 tysiącami, piątem Petersburg z 1.450 tysiącami, szóstem Moskwa 1.200 tysięcy, siódmem Glasgow z 860 tysięcy”.

Warszawa wyprzedziła Hamburg, Budapeszt, Liverpool, Neapol, Brukselę, Madryt, Amsterdam, Mediolan i Marsylię. Pierwsze z tych miast miało wtedy 720, ostatnie 500 tysięcy mieszkańców.

„W państwie rosyjskiem po Warszawie następuje Odessa z przeszło 450 tysiącami mieszkańców – czytamy dalej. - Przez ostatnie 25-lecie wzrosła Warszawa w dwójnasób, z większych miast w Europie tylko jedno wyprzedziło ją co do szybkości wzrostu, mianowicie Łódź, która przed 60 laty była dwudziestokilkutysięczną mieściną, na samym początku XIX wieku nieznaczną osadą, a dziś liczy przeszło 350 tysięcy dusz”.

Zestawienie jest bardzo interesujące, a w gazetach zawsze wtedy było miejsce na ciekawostki ze świata, zatem teraz również go nie pożałowaliśmy.

Wracamy jednak na nasze podwórko. W połowie stycznia 1903 roku toruńska prasa poinformowała, że ministerstwo wojny zgodziło się płacić gminie Mokre 6.000 marek rocznie na pokrycie ewentualnego deficytu niedawno otwartych mokrzańskich wodociągów.

„Ministeryum wojenne, uwzględniając podanie gminy mokrzańskiej, wzięło pod uwagę i uznało wybitne znacznie wodociągów dla załogi wojskowej podczas wojny” - czytamy.

Jak widać, gmina zrobiła świetny interes, ale to i tak nic w porównaniu z dochodami toruńskiej gazowni.

„Tutejsza gazownia przyniosła kasie miejskiej 70 tysięcy marek czystego zysku – pisała „Gazeta Toruńska” w drugiej połowie stycznia. - Na wniosek magistratu uchwalono zniżyć opłatę za oświetlenie gazowe o połowę”.

Nie dość, że oświetlenia nikt nie wyłącza, to jeszcze opłaty za nie są obniżane o 50 procent. Dziś o czymś takim można sobie pomarzyć. Przy okazji warto przypomnieć, że był to kolejny doskonały wynik przedsiębiorstwa ulokowanego tam, gdzie dziś znajduje się alpinarium. Rok wcześniej toruńska gazownia przyniosła 138 tysięcy marek zysku.

Decyzja o obniżeniu rachunków zapadła na posiedzeniu toruńskiej rady miasta. Tym samym, na którym przewodniczącym rady został ponownie profesor Karl August Boethke, od 1900 roku honorowy obywatel miasta. Tytuł otrzymał w uznaniu dla swojego ogromnego i wieloletniego zaangażowania dla miast i jego mieszkańców, m.in. za zorganizowanie straży pożarnej, która kilka tygodni wcześniej obchodziła 40-lecie istnienia.